Zimmet suçu TCK md. 247’de düzenlendiği üzere; görevi nedeniyle zilyetliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin veya başkasının zimmetine geçiren kamu görevlisi zimmet suçu işler denilmek suretiyle suçun tanımı yapılmıştır. Burada üzerinde durulması gereken önemli noktalardan biri, bu suçun ancak bir kamu görevlisi tarafından işlenebileceği dir. Kamu görevlisi kavramından ne anlaşılması gerektiği TCK Md. 6’da düzenlenmiştir. İlgili kanun maddesine göre kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi kamu görevlisi olarak tanımlanmıştır. Bu bağlamda kamu görevlisi kavramından sadece memurların akla gelmemesi gerekir. Zira yargı mensupları, avukat, noter, bilirkişi, belediye başkanı gibi kişilerde bu kavramın içine girmekte ve bu suçun faili olabilmektedirler.
İçindekiler
Zimmet Suçu Şartları Nelerdir?
- Zimmet suçu için fail ancak kamu görevlisi olabilir: Bu suç türü faillik açısından özgü suç kapsamındadır. Bir diğer deyişle, kişi eğer kamu görevlisi değilse ve bu suçu işliyorsa, şartlar sağlandığı takdirde olaya göre ya hırsızlık ya da güveni kötüye kullanma suçu olarak yargılanacaktır. Bunun yanında kişi bu suçu işleyen kişiyle birlikte hareket ediyorsa yani iştirak iradesi varsa yine olaya göre bu suç yönünden yardım eden veya azmettiren olarak yargılanacaktır.
- Zimmet suçunun konusunu oluşturan mal, geniş anlamda taşınır, taşınmaz, kambiyo senetleri, para vb.
- Kamu görevlisine zilyetliği devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu mal söz konusu olmalıdır: Malın zilyetliğinin kamu görevlisine görevi nedeniyle devredilmiş olması veya malı koruma ve gözetlemekle görevlendirilmiş olması gerekmektedir.
Zimmet Suçunun Temel Hali ve Cezası, Cezayı Artıran ve Azaltan Halleri?
Zimmet Suçunun Temel Hali:
Görevi nedeniyle zilyetliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin veya başkasının zimmetine geçiren kamu görevlisi suçun temel halini(basit halini) işlemiş olmaktadır. Bu suçun cezası ise 5 yıldan 12 yıla kadar hapis cezasıdır.
Zimmet Suçunda Cezayı Artıran Haller:
Zimmet suçu için temel cezayı artıran hal TCK’nın 247. Maddesinin 2. Fıkrasında düzenlenmiştir. İlgili fıkraya göre; Suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır. Fail burada suçu işlemekle beraber suçun açığa çıkmaması için bir takım hileli hareketlerde bulunmaktadır. Bu halde verilecek ceza, yarı oranında artırılmakta ve suçun cezası 7.5 yıldan 18 yıla kadar çıkabilmektedir.
Zimmet Suçunda Cezayı Azaltan Haller
- Zimmet suçunda cezayı azaltan ilk hal TCK. Madde 247 fıkra 3’de düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre; Zimmet suçunun, malın geçici bir süre kullanıldıktan sonra iade edilmek üzere işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilebilir. Burada meydana gelen suça, kullanma zimmeti suçu da denilmektedir. Hakimin takdirinde olmak üzere cezada yarı oranında indirim yapılabilir.
- Zimmet suçunda cezayı azaltan bir diğer hal TCK. Madde 249’da düzenlenmiştir. İlgili kanun maddesine göre; Zimmet suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek ceza üçte birinden yarısına kadar indirilir.
Zimmet Suçunda Etkin Pişmanlık, Şikayet, Zaman Aşımı, Uzlaşma ve Görevli Mahkeme
Etkin Pişmanlık: Failin işlediği suçtan pişmanlık duyup suçtan meydana gelen zararı gidermesi üzerine cezada indirim alması durumudur. Etkin pişmanlık hem soruşturma aşamasında hem de kovuşturma aşamasında başvurulabilen bir müessesedir. Zimmet suçu ile ilgili etkin pişmanlık hükümleri TCK md. 248’de düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre;
- Soruşturma başlamadan önce, zimmete geçirilen malın aynen iade edilmesi veya uğranılan zararın tamamen tazmin edilmesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisi indirilir.
- Kovuşturma başlamadan önce, gönüllü olarak, zimmete geçirilen malın aynen iade edilmesi veya uğranılan zararın tamamen tazmin edilmesi halinde, verilecek cezanın yarısı indirilir.
- Etkin pişmanlığın hükümden önce gerçekleşmesi halinde ise verilecek cezanın üçte biri indirilir.
Şikayet ve Zaman Aşımı: Zimmet suçu, takibi şikayete bağlı suçlardan değildir. Savcılık, suçun işlendiği haberini alır almaz soruşturma başlatmakla yükümlüdür. Ayrıca bu suçta zaman aşımı süresi 15 yıldır.
Uzlaşma ve Görevli Mahkeme: Bu suç uzlaşmaya tabi suçlar arasında yer almamaktadır. Nitekim bu suç türü devlet kurumlarının zararına işlendiği için uzlaşma hükümlerinin uygulanmasına izin verilmemiştir. Zimmet suçunda ağır ceza mahkemesi görevli mahkemedir. Tecrübeli bir ceza avukatı ile sürecin işleyişi hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.
Zimmet Suçu Yargıtay Kararları
- Polis memuru olan sanıkların aracı ararken ruhsatsız tabancayı bulduğu, ardından olay yerine çağrılan ve önceden tanıştıkları anlaşılan şahsın gelerek sanıklardan biri ile işlem yapılmaması hususunda konuştuğu, sanıkların olayla ilgili olarak herhangi bir adli işlem yapmadıkları, böylece ruhsatsız tabancaya el koyan sanıkların muhafaza ve zapt etme görevleri olduğu halde, herhangi bir yasal işlem yapmadan silahı sahiplendikleri, olayın, başka bir suçla ilgili soruşturma sırasında yakalanan şüphelinin polise verdiği ifade üzerine ortaya çıkarıldığı anlaşılmakla, sanıkların eylemlerinin nitelikli zimmet suçu oluşturduğu gözetilmeden dosya kapsamı, oluşa uygun düşmeyen gerekçeler ve yanılgılı değerlendirme sonucu haklarında yazılı şekilde rüşvet suçundan mahkumiyet hükümleri kurulması yasaya aykırı olup hükmün bozulması gerekir. YARGITAY 5. Ceza Dairesi Esas: 2018 / 5163 Karar: 2018 / 5555 Karar Tarihi: 10.09.2018)
- Sanığın…Derneği Sistemler Yönetimi Mali İşler Direktörlüğünde veznedar olarak görev yaptığı, bağış olarak toplanan paraları teslim alıp muhasebeleştirme işlemini yaparken, kullanılan bağış yönetim sisteminin ileri veya geriye yönelik kayıtlar yapmasına imkan vermesinden yararlanıp geçmiş tarihli kayıt yaparak sadece gün sonu kasasında gözükmesine engel olmak suretiyle toplam 44.932,65 TL kurum parasını zincirleme biçimde mal edindiği sabit ise de, 05/05/2012 tarihinde yapılacak olan yönetim kurulu toplantısına nakit durum tablosu hazırlanırken kayıtların incelenmesi sırasında, bağış modülünden girişi yapılan alındı belgeleri alt nüshaları ile sistem kayıtlarının karşılaştırılması ve kurum içi basit bir araştırma ile zimmet inin tespit edildiği, kullanılan kaba hilenin zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya elverişli olmaması nedeniyle eylemlerinin basit zimmet suçu oluşturduğu gözetilmeden, suç niteliğinde yanılgıya düşülerek yazılı şekilde nitelikli zimmetten hüküm kurularak fazla ceza tayin edilmesi, (T.C. Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2014/2571 e., 2016/4337 K. Karar Tarihi 28.04.2016)
- Her türlü tahsil, tediye ve mahsup fişi düzenlemeye ve kendi imzası ile sonuçlandırmaya yetkili banka gişe sorumlusu olan sanığın, vadeli hesap sahibi müşteriye ödediğinden fazla miktarda tediye fişi düzenleyip imzalatarak, aradaki farkı almak, bazı müşterilerin vadeli mevduat hesaplarına yatırdıkları parayı şube kayıtlarına yansıtmayarak mal edinmek biçiminde oluşan zimmet suçu için, nitelikli olduğunun kabulü gerekirken, daire içi kayıtların incelenmesiyle ne suretle ortaya çıkarılabileceği karar yerinde yeterli şekilde açıklanmadan zimmetin adiyen oluştuğu kabul edilip hüküm kurulması bozmayı gerektirmiştir. (T.C. Yargıtay 5. Ceza Dairesi 1994/3656 e., 1995/277 K. Karar Tarihi 02.02.1995)
