Yürütmenin durdurulması nedir ? İdari yargıda açılacak idari işlemin iptali davası ile davacı tarafın talebine istinaden iptali istenen işlemin uygulanmasının ertelenmesine mahkemece karar verilmesidir. Yürütmenin durdurulması kararı olmadığı sürece idare mahkemesi veya Danıştay nezdinde görülen davalarda dava sürecinde idari işlem uygulanacaktır. 2577 Sayılı Kanunun 27. maddesinin 1. fıkrasında; “Danıştay’da veya idari mahkemelerde dava açılması dava edilen idari işlemin yürütülmesini durdurmaz.” şeklinde belirtilmektedir. İşbu maddeden anlaşıldığı üzere idari işlemin iptali talebi ile açılan davalarda yürütmeyi durdurulması kararı alınmadığı takdirde idare ilgili işlemi uygulamaya devam edebilmektedir.
Yürütmeyi durdurma Anayasa’nın “Yargı Yolu” başlıklı 125. maddesi düzenlenmiştir. İşbu maddede “İdarî işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idarî işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda gerekçe gösterilerek yürütmenin durdurulmasına karar verilebilir. Kanun, olağanüstü hallerde, (…)seferberlik ve savaş halinde ayrıca milli güvenlik, kamu düzeni, genel sağlık nedenleri ile yürütmenin durdurulması kararı verilmesini sınırlayabilir.” denmektedir.
İçindekiler
İdari Yargıda Yürütmenin Durdurulması Şartları
İdare, kamu gücünü kullanması sebebiyle vatandaşlara nazaran ayrıcalıklı bir konumdadır. Bu ayrıcalık gereği verdiği kararlar ile kişilerin temel hak ve hürriyetlerine rahatlıkla zarar verebilme ihtimali bulunmaktadır. İdarenin verdiği karar, uzun yargılama aşamasında yürürlüğe girerek önlenemez zararlar da oluşturabilmektedir. Bu durum hukuk devleti ilkesi ile bağdaşmamaktadır. Bu sebeple ilgili idari işlem hukuka aykırı ise vatandaşlar tarafından dava edilerek idari işlem iptal ettirilebilmektedir. Ancak dava konusu idari işlemin dava süresince uygulanmasının ertelenerek davacının zarara uğraması ancak yürütmenin durdurulması kararı verilmesi ile mümkün olmaktadır. Mahkeme ise ancak belirli şartların dava konusu uyuşmazlıkta olması halinde yürütmeyi durdurma kararı vermektedir. Bu şartlar İYUK Madde 27’de düzenlemiş olup, ilgili şartlar şunlardır;
- İdari işlem açıkça hukuka aykırı olmalı ve
- İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararlar doğacaktır.
Yürütmenin Durdurulması Kararına İlişkin Kanuni Düzenleme
Yürütmenin durdurulması 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu 27. Maddesi ile düzenlenmiştir. İlgili madde şu şekildedir; “Danıştayda veya idari mahkemelerde dava açılması dava edilen idari işlemin yürütülmesini durdurmaz. Danıştay veya idari mahkemeler, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda, davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebilirler. Uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilir. Ancak, kamu görevlileri hakkında tesis edilen atama, naklen atama, görev ve unvan değişikliği, geçici veya sürekli görevlendirmelere ilişkin idari işlemler, uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerden sayılmaz. Yürütmenin durdurulması kararlarında idari işlemin hangi gerekçelerle hukuka açıkça aykırı olduğu ve işlemin uygulanması halinde doğacak telafisi güç veya imkânsız zararların neler olduğunun belirtilmesi zorunludur. Sadece ilgili kanun veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükmünün iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurulduğu gerekçesiyle yürütmenin durdurulması kararı verilemez.” denmektedir.
Vergi Davalarında Yürütmenin Durdurulması
Kural olarak davacı tarafından idari işlemin iptali davası açılması kendiliğinden yürütmeyi durdurmamaktadır. Davacı tarafça dava dilekçesi ile birlikte mahkemeden yürütmeyi durdurulması talebinde bulunulması gerekmektedir. Mahkeme ise genelde davalının savunma dilekçesini vermesi akabinde yürütmenin durdurulması talebini değerlendirir. Ancak bazı durumlarda davalının savunma dilekçesi vermesini beklemeden de yürütmenin durdurulması kararı verebilir. Talep üzerine verilen yürütmeyi durdurma kararı vergi mahkemelerinde görülecek bazı davalarda talep aranmaksızın mahkemece verilir.
Vergi mahkemesi nezdinde; vergi uyuşmazlıklarına ilişkin davaların açılması, tarh edilen vergi, resim ve harçlar ve benzeri mali yükümlülükleri ve bunların ceza ve zamları dava konusu edilen bölümün tahsilini durduracaktır. Bu durum İdari yargılama usulü kanunun 27. Maddesinin 4. Fıkrasında düzenlenmiştir. Neticede, idare davalarından farklı olarak vergi mahkemelerinde vergi uyuşmazlıklarına ilişkin açılan davalarda yürütmenin durdurulmasının talep edilmesine lüzum bulunmamaktadır.
Olası yaşanabilecek hak kayıplarının önüne geçilebilmesi adına idare ve vergi hukuku kapsamındaki hukuki uyuşmazlıklarda idare hukuku avukatı veya vergi avukatı ile çalışmasında fayda vardır.
Av. Elif Duygu NİZAMOĞLU
