Vasiyetname Nedir? Vasiyetname miras bırakanın yazılı veya sözlü olarak son istek ve arzularını dile getirdiği bununla birlikte mirasını paylaştırdığı tasarrufudur. Vasiyetname resmi şekilde yapılabileceği gibi, kanuni geçerlilik koşullarına da haiz olmak kaydıyla miras bırakanın el yazısıyla veya sözlü olarak da yapılabilmektedir. Vasiyetname nedir ve vasiyetname hangi şekillerde yapılabilir sorusunu yanıtladıktan sonra vasiyetname ile yapılabilecek işlemleri belirtmek gerekecektir. Bu işlemler, şunlardır;
- Mirasçı atanabilir.
- Mirastan men etme yapılabilir.
- Kanuni olarak mirasta mal paylaşımı yerine, miras bırakanın talebi doğrultusunda mal paylaşımı yapılabilir.
- Art mirasçı veya yedek mirasçı atanabilir.
- Mirasçılara miras için yükümlülük ve belirli şartlar getirilebilmesidir.
Vasiyetname miras bırakanın tek taraflı irade beyanı ile ölümden sonra sonuç doğurmak üzere terekesi(mirası) üzerinde yaptığı tasarrufudur. Vasiyetnamenin karşı tarafa iletilmesine gerek yoktur. Yine karşı tarafında vasiyetnameyi kabul etmesine gerek bulunmamaktadır.
İçindekiler
Vasiyetname Düzenleme Şartları
Vasiyetname nedir sorusuna yukarıda cevap verildikten sonra bu kısımda vasiyetname düzenlenmesi için aranacak şartlar anlatılacaktır.
İlk aranan şart vasiyetnamenin 15 yaşını doldurmuş ve ayırt etme gücüne haiz bir kişi tarafından yapılmasıdır. Eğer ki bu şart yerine getirilmezse vasiyetname kural olarak geçerliliğini koruyacak fakat buna ilişkin vasiyetnamenin iptali davası açılarak vasiyetname iptal ettirilebilecektir.
Kanun koyucu yine vasiyetname ile saklı paylı mirasçıların saklı paylarının ihlal edileceği şekilde tasarrufta bulunulmaması gerektiğini belirtmiştir. Eğer ki saklı pay hakkında tasarrufta bulunulursa vasiyetname yine geçerli olacak fakat saklı paylı mirasçı bu halde tenkis davası açarak saklı payını geri alabilecektir.
Kanun koyucu vasiyetnamenin geçerli olması için ancak 3 şekilde yapılabileceğini belirtmiş olup, bunlar resmi vasiyetname, el yazısı vasiyetname, sözlü vasiyetnamelerdir.
Resmi Vasiyetname
Vasiyetname nedir adlı yazımızın bu bölümünde vasiyetnamenin bir çeşidi olan ile vasiyetnameyi anlatacağız. Vasiyetname çeşitlerinin iyi anlaşılabilmesi için öncelikle vasiyetname nedir sorusunun cevabının iyi kavranması önem arz etmektedir. Resmi vasiyetname resmi memur tarafından (Sulh Hukuk Hakimi, noter, kanunda kendisine yetki verilmiş başkaca kişiler) 2 tanık eşliğinde yapılan vasiyetnamedir.
Burada resmi memur ve tanıkların okur yazar olması, kamu hizmetinden yasaklı olmaması, fiil ehliyetine haiz olması ve son olarak ise tanıkların miras bırakanın alt – üst soyu, eşi, kardeşleri ve bu sayılan kişilerin eşleri olmaması gerekmektedir.
Ayrıca resmi memur ve tanıklara bunların alt – üst soylarına, eşlerine, kardeşlerine ve bu sayılan kişilerin eşlerine vasiyetname ile bir kazandırmada bulunulmamış olması gerekmektedir.
Burada bahsettiğimiz hususlara aykırı hareket edilmesi vasiyetnameyi kendiliğinden geçersiz hale getirmeyecektir. Ancak bu hallerin birinin varlığı halinde vasiyetnamenin iptali davası açılarak vasiyetname iptali gündeme getirilebilecektir.
Resmi vasiyetname “okunup ve imzalanarak” ve “okunmadan ve imzalanmadan” yapılabilir.
- Okunup imzalanarak yapılan resmi vasiyetnamede; miras bırakan vasiyetini 2 tanık huzurunda resmi memura yazdırır. Daha sonra miras bırakan resmi memurun yazdığını okur ve imzalar. Resmi memurda tarih atarak vasiyetnameyi imzalar. Sonrasında ise vasiyetnameyi tanıklar, vasiyetin kendi önlerinde yapıldığını ve miras bırakanı tasarrufa ehil gördüklerini yazarak imzalarlar. Tasarruf ehliyetine haiz olmadan kasıt 15 yaşını doldurmuş ve ayırt etme gücüne sahip olunmasıdır. Bir diğer deyişle yaptığı işlemin ne olduğunun ve hangi sonuçları doğuracağının anlanması yani vasiyetname nedir sorusunun cevabının miras bırakan tarafından iyi bilinmesi anlamına gelmektedir.
- Okunmadan ve imzalanmadan yapılacak resmi vasiyetnamede; miras bırakan vasiyeti okuyamaz veya imzalayamaz durumda olursa miras bırakan 2 şahit huzurunda vasiyetini resmi memura yazdırır, daha sonra resmi memur vasiyeti okur ve vasiyetçi sözlü olarak vasiyeti onaylar. Akabinde 2 tanık metnin vasiyetçi huzurunda okunduğunu, vasiyetçinin son arzularını içerdiğini beyan ettiğini, vasiyetnamenin kendi önlerinde yapıldığını ve vasiyetçinin vasiyet yapmak için ehil olduğunu yazarak metni imzalarlar. En son ise resmi memur vasiyete tarih ve imza atar.
Yukarıda belirttiğimiz ve ayrıca kanunda geçen şekli hususlardan birinin bile eksik yapılması vasiyeti iptal ettirilebilir hale getirebilir. Kanun uyarınca resmi memurun burada vasiyetnameyi saklama yükümlülüğü vardır.
El Yazısı İle Vasiyetname
Vasiyetname nedir adlı yazımızın bu bölümünde vasiyetnamenin bir çeşidi olan el yazısı ile vasiyetnameyi anlatacağız. Vasiyetnamenin bu türünde vasiyet metninin başından sonuna kadar her şeyiyle miras bırakanın el yazısıyla yazılması zorunluluğu vardır. Vasiyet yazan vasiyetnamesinde yine el yazısıyla gün, ay, yıl şeklinde tarihi yazması ve vasiyetnamenin altını imzalaması gerekmektedir. Bu hususlardan birinin bile eksik olması vasiyetnameyi direkt geçersiz yapmamakla birlikte şekil sakatlığı sebebiyle vasiyetnamenin iptali davası açılarak vasiyetnamenin iptal edilmesini gündeme getirebilir.
Bu şekilde hazırlanan vasiyetname saklanmak üzere Sulh Hukuk hakimine, notere veya bu konuda yetkili bir memura verilebilir. Yine bu vasiyetname saklanmak üzere teslim edilirken içeriğinin şu aşamada teslim edilen kişi dahi görmemesi için kapalı bir kutu veya farklı bir şeyin içine konularak verilebilir. Vasiyetname istenirse direkt açık bir şekilde de teslim edilebilir.
Sözlü Vasiyetname
Vasiyetname nedir adlı yazımızın bu bölümünde vasiyetnamenin bir çeşidi olan sözlü vasiyetnameyi anlatacağız. Sözlü vasiyetname ancak belirli koşulların varlığı altında yapılabilmektedir. Eğer ki miras bırakan ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar sonucu el yazısı veya resmi vasiyetname yapamıyorsa bu halde sözlü vasiyetname yapabilecektir. Burada miras bırakan sözlü olarak 2 tanığa vasiyeti söyler ve 2 tanığa vasiyetini yazmaları veya yazdırmaları görevi verir. Tanıklara ilişkin resmi vasiyetname kısmında yaptığımız açıklamalardan tanıkların okur yazar olması şartı hariç tamamı burada da geçerlidir.
Tanıklardan biri miras bırakanın vasiyetini tarih atarak (gün, ay, yıl şeklinde) kağıda yazar, imzalar ve diğer tanığa imzalatarak Sulh Hakimi veya Asliye Hakimine teslim eder. Ayrıca tanıklar hakime bu vasiyetin miras bırakanın son arzuları olduğunu ve miras bırakanın vasiyetname yapmaya ehil gördüklerini ve bu son arzuları yukarıda bahsettiğimiz olağanüstü bir durum içinde kendilerine anlattıklarını beyan ederler.
Tanıklar dilerse vasiyeti tutanağa geçirmek yerine direk mahkemeye başvurarak vasiyeti tutanağa geçirtebilir ve yukarıda anlattığımız tüm işlemleri mahkeme huzurunda yapabilirler.
Ayrıca sözlü vasiyet yoluna başvuran kimse askerlik hizmetinde bulunuyorsa, teğmen veya daha yüksek rütbeli bir subay; ülke sınırları dışında seyreden bir ulaşım aracında bulunuyorsa, o aracın sorumlu yöneticisi; sağlık kurumlarında tedavi edilmekteyse, sağlık kurumunun en yetkili yöneticisi hâkim yerine geçer.
Sözlü vasiyette bulunan olağanüstü durumun kalkması ile birlikte miras bırakan hayatta kalmış ise 1 ay içinde sözlü vasiyetini el yazı vasiyete veya resmi vasiyete dönüştürmek zorundadır. Aksi halde sözlü vasiyet hükümden düşecektir.
Vasiyetin Açılması
Vasiyetname nedir kısmını yukarıda anlattıktan sonra bu kısımda önce vasiyetin açılması konusu üzerinde durulacaktır. Öncelikle miras bırakanın ölümünden sonra vasiyetnamenin Sulh Hukuk Hakimliği’ne teslimi gerekmektedir. Miras bırakan teslimi gerçekleştirmesi için sağlığında bir kişiyi görevlendirebileceği gibi tesadüfen vasiyetname eline geçen kişide bunu Sulh Hukuk Hakimliği’ne teslim etmek zorundadır.
Yasal mirasçı, atanmış mirasçı, diğer ilgililer veya Sulh Hukuk Hakimliği resen vasiyetnamenin açılması için dava açabilmektedir. Vasiyetnamenin geçerli olup olmadığına bakılmaksızın tesliminden itibaren 1 ay içinde Sulh Hukuk Hakimi vasiyeti açar, okur ve ilgililerine tebliğ eder. Buna vasiyetin açılması denir.
Vasiyetnameyi sonlandıran haller vasiyetnameden dönme ve vasiyetin iptali durumlarıdır. Bunlar hakkında bilgi almak için vasiyetnamenin iptali adlı yazımızın üzerine tıklayarak okuyabilirsiniz.
Vasiyetname nedir adlı yazımızla vasiyetname düzenlenmesi, vasiyetnameye bağlı yapılacak işlemler, vasiyetnamenin iptali, vasiyetnameden gibi konuları anlatmış bulunmaktayız. Bahsi geçen konular bünyesinde birçok teknik, hukuki ve şekli kural barındırması sebebiyle bu işlemlerin bir miras avukatı eşliğinde yürütülmesi olası hak kayıplarının önlenmesi açısından önem arz edecektir.
Av. Ömer ERKUŞ
