Uzlaştırma

Uzlaştırma nedir? Ceza hukuku şartları mevcut olduğu takdirde hem soruşturma aşamasında hem de kovuşturma aşamasında başvurulabilen bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Ceza Muhakemesi Kanunu Madde 253-255 arasında düzenlenmiştir. Özel hukuk uyuşmazlıklarında düzenlenmiş bulunan ara buluculuk kurumuna benzemektedir. Suçun uzlaşmaya tabi olması ve kamu davası açılması için yeterli şüphenin bulunması halinde, dosya uzlaştırma bürosuna gönderilir. Büro tarafından görevlendirilen uzlaştırmacı, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar görene uzlaşma teklifinde bulunur. Şüphelinin, mağdurun veya suçtan zarar görenin reşit olmaması halinde, uzlaşma teklifi kanuni temsilcilerine yapılır.

Uzlaştırmacı dosya içindeki belgelerin birer örneği kendisine verildikten itibaren en geç 30 gün içinde uzlaşma işlemlerini sonuçlandırır. Uzlaştırma bürosu bu süreyi en çok 20 gün daha uzatabilir. Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar gören, kendisine uzlaşma teklifinde bulunulduktan itibaren üç gün içinde kararını bildirmediği takdirde, teklifi reddetmiş sayılır.

Uzlaşma müzakereleri gizli bir şekilde yapılmak zorundadır. Müzakereler sırasında yapılan açıklamalar, herhangi bir soruşturma ve kovuşturmada ya da davada delil olarak kullanılamaz. Müzakerelere şüpheli, mağdur, suçtan zarar gören, kanuni temsilci, müdafi ve vekil katılabilir. Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar görenin kendisi veya kanuni temsilcisi ya da vekilinin müzakerelere katılmaktan imtina etmesi halinde, uzlaşma kabul edilmemiş sayılır.

Uzlaştırma Şartları Nelerdir?

• Şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören gerçek veya özel hukuk tüzel kişisinin uzlaştırılması mümkündür.(Kanun metninde özel hukuk tüzel kişisi dediği için Kamu tüzel kişileri bu kapsamın dışındadır.)
• Kural olarak soruşturulması ve kovuşturulması şikayete tabi suçlar uzlaştırmaya tabidir(istisnai durumlar bilahare açıklanacaktır.( CMK md.253/1-a))
• Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olanlar hariç olmak üzere; diğer kanunlarda yer alan suçlarla ilgili olarak uzlaştırma yoluna gidilebilmesi için, kanunda açık hüküm bulunması gerekir.
• Mağdur veya suçtan zarar görenlerin birden fazla olması durumunda uzlaşma yoluna gidilebilmesi için mağdur veya suçtan zarar gören tüm şahısların uzlaşma konusunda mutabık kalması gerekir.
• Aralarında iştirak ilişkisi olsun veya olmasın birden çok kişi tarafından işlenen suçlarda, ancak uzlaşan kişi uzlaşmadan yararlanır. Diğer suç ortakları ise uzlaşmaya ilişkin hükümlerden yararlanamaz.

Uzlaşma teklifinin reddedilmesine rağmen, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören uzlaştıklarını gösteren belge ile en geç iddianamenin düzenlendiği tarihe kadar Cumhuriyet savcısına başvurarak uzlaştıklarını beyan edebilirler. Bu durumda cumhuriyet savcısı uzlaşmanın hür iradeler ile yapılıp yapılmadığına bakarak uzlaştırmayı kabul edip etmediğine ilişkin bir karar verir.

Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar görenden birine ilk uzlaşma teklifinde bulunulduğu tarihten itibaren, uzlaşma girişiminin sonuçsuz kaldığı ve en geç, uzlaştırmacının raporunu düzenleyerek uzlaştırma bürosuna verdiği tarihe kadar dava zaman aşımı ile kovuşturma koşulu olan dava süresi işlemez.(CMK md.253/21)

Uzlaştırmaya Tabi Suçlar ve Tabi Olmayan Suçlar Nelerdir?

Uzlaştırmaya Tabi Suçlar:

• Kasten yaralama (md.86/1,2)
• Kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi (md.88)
• Taksirle yaralama (md.89/1,2,3,4)
• Tehdit (106/1. İkinci cümle, 106/1 birinci cümle)
• Konut dokunulmazlığının ihlali (md.116/1,2,4)
• İş ve çalışma hürriyetinin ihlali (md.117/1)
• Kişilerin huzur ve sükununu bozma (md.123/1)
• Hakaret (md.125/1,2,3-b, 3-c)
• Kişinin hatırasına hakaret (md.130/1,2)
• Haberleşmenin gizliliğini ihlal (md.132/1,2,3)
• Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması (md.133/1,2,3)
• Özel hayatın gizliliğini ihlal (md.134/1,2)
• Hırsızlık (md.141/1)
• Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde veya bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla hırsızlık (144/1-a,1-b)
• Kullanma hırsızlığı (md.146/1)
• Mala zarar verme (md.151/1,2)
• Hakkı olmayan yere tecavüz (md.154/1)
• Güveni kötüye kullanma (md.155/1)
• Bedelsiz senedi kullanma (md.156/1)
• Dolandırıcılık (md.157/1, daha az cezayı gerektiren hal 159/1)
• TCK dışındaki bir takım kanunlarda belirtilen suçlar.
• Ayrıca şikayete bağlı olup olmadığına bakılmaksızın TCK’da yer alan aşağıdaki suçlar da uzlaştırma kurumuna tabidir. İlgili kanun maddesine göre;

1. Kasten yaralama (üçüncü fıkra hariç, madde 86; madde 88),
2. Taksirle yaralama (madde 89),
3. Tehdit (madde 106, birinci fıkra),
4. Konut dokunulmazlığının ihlali (madde 116),
5. Hırsızlık (madde 141),
6. Dolandırıcılık (madde 157),
7. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması (madde 234),
8. Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (dördüncü fıkra hariç, madde 239), suçları

Uzlaşmaya Tabi Olmayan Suçlar:

• Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olsa bile, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda, uzlaştırmaya gidilemez.
• Uzlaştırma kapsamına giren bir suçun, bu kapsama girmeyen bir başka suçla birlikte işlenmiş olması halinde de uzlaşma hükümleri uygulanmaz.

Uzlaştırma Sağlanması Halide Ne Olur?

Soruşturma (Savcılık) Aşamasında:

Uzlaştırma sonucunda şüphelinin edimini def’aten(bir defada) yerine getirmesi halinde, hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir. Uzlaşma ile edimin yerine getirilmesinin ileri bir tarihe bırakılması, takside bağlanması veya süreklilik arz etmesi halinde, CMK 171 inci maddedeki şartlar aranmaksızın, şüpheli hakkında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilir. Erteleme süresince zaman aşımı işlemez. Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararından sonra, uzlaşmanın gereklerinin yerine getirilmemesi halinde, 171 inci maddenin dördüncü fıkrasındaki şart aranmaksızın, kamu davası açılır.

Ayrıca uzlaşmanın sağlanması halinde, soruşturma konusu suç nedeniyle tazminat davası açılamaz; açılmış olan davadan da feragat edilmiş sayılır. Şüphelinin, edimini yerine getirmemesi halinde uzlaşma raporu veya belgesi, 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 38 inci maddesinde yazılı ilam mahiyetini haiz belgelerden sayılır ve icraya verilebilir.

Kovuşturma (Mahkeme) Aşamasında:

Kamu davası açıldıktan sonra kovuşturma konusu suçun uzlaşma kapsamında olduğunun anlaşılması halinde, kovuşturma dosyası, uzlaştırma bürosuna gönderilir. Uzlaşma gerçekleştiği takdirde, mahkeme, uzlaşma sonucunda sanığın edimini def’aten yerine getirmesi halinde, davanın düşmesine karar verir. Edimin yerine getirilmesinin ileri tarihe bırakılması, takside bağlanması veya süreklilik arz etmesi halinde; sanık hakkında, 231 inci maddedeki şartlar aranmaksızın, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilir. Geri bırakma süresince zaman aşımı işlemez.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildikten sonra, uzlaşmanın gereklerinin yerine getirilmemesi halinde, asliye ceza mahkemesi tarafından, 231 inci maddenin on birinci fıkrasındaki şartlar aranmaksızın, hüküm açıklanır.

Hükümlüler(Ceza Kesinleşenler) Uzlaştırma Kurumundan Faydalanabilir mi?

Hükümlüler yani cezası kesinleşenler, uzlaştırma kurumundan faydalanabilmektedirler. Ancak hükümlünün aldığı cezanın uzlaşma kurumuna tabi suçlardan olması ve hükümlüye bu suç için daha önceden uzlaşma teklifinde bulunulmamış olması gerekmektedir. Ayrıca mahkumların cezasının infaz edilmiş olması veya edilmemiş olması bu kurumdan faydalanabilmeleri için engel teşkil etmemektedir. Her ne kadar bu kurumdan faydalanılması cezanın infazı sırasında cezayı ortadan kaldırsa da cezanın infazından sonra bu kurumdan yararlanılması halinde de adli sicil kaydı (sabıka kaydı) silinmesini sağlamaktadır.

Mahkumlara ilişkin prosedür aşağıda ki şekilde işlemektedir;

• Mahkeme tarafından verilen hükmün infazı durdurulur. Hükmün verildiği mahkeme dosyası hükmü veren mahkemeye iade edilir ve mahkumun tahliyesine karar verilir.
• Sonrasında mahkeme dosyası uzlaştırma bürosuna gönderilir ve uzlaştırmacı uzlaşma için gerekli işlemleri yapar.
• Gerekli işlemlerin yapılması sonucu uzlaşma sağlanırsa kamu davasının düşmesine, uzlaşma sağlanmazsa cezanın aynen infazına karar verilir.

Tecrübeli bir ceza avukatı tüm süreçler hakkında detaylı bilgi alabileceğiniz en doğru kişi olacaktır.