Teşebbüs nedir ? Teşebbüs failin, bir suçun işlenmesi için gereken fiilleri gerçekleştirilmeye başlanmasından sonra iradesi dışında ki nedenlerle suçu tamamlayamamasıdır. Suça teşebbüs Türk Ceza Kanunun 35. Maddesinde düzenlenmiştir. Kanun koyucu teşebbüsü cezada indirim sebebi olarak düzenlemiştir.
Teşebbüsün meydana gelmesi 2 şekilde olabilmektedir. Bunlar;
- Fail suçu gerçekleştirmek icrai hareketlere başlamışken, elinde olmayan sebeplerle icrai hareketleri tamamlayamaması halidir. Bu duruma örnek olarak failin mağduru yaralamak için silahını çıkarıp ateş etmeye başlaması akabinde etraftaki insanların faile müdahale ederek elinden silahını alması sonucu mağdurun yaralanmaması durumu gösterilebilir. Buna kasten yaralamaya teşebbüs denir.
- Fail suçu işlemek üzere tüm icrai hareketleri gerçekleştirmesine rağmen failin elinde olmayan sebeplerle suçun tamamlayamaması halidir. Bu duruma örnek olarak failin birini öldürmek amacıyla silahıyla 6-7 el ateş edip mağduru vurmasına rağmen mağdurun hastanede tedavi edilerek ölmemesi durumu gösterilebilir. Buna kasten öldürmeye teşebbüs denir.
İçindekiler
Teşebbüsün Gerçekleşme Koşulları
Suça teşebbüsün gerçekleşmesi için aşağıda belirteceğimiz 3 koşulun birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir. Bunlar failin suç işleme kastı, suçun gerçekleşmesine elverişli hareketlerle icrasına başlanması ve failin elinde olmayan sebeplerle suçu tamamlayamamasıdır.
- Suç İşleme Kastı :
Failin suç işlemeyi kafasında planlaması yani kasıtlı olarak suçu gerçekleştirmek üzere hareket etmesi gerekmektedir.
- Suçun Gerçekleşmesine Elverişli Hareketlerle İcrasına Başlanması:
Failin suçun gerçekleşmesine elverişli hareketlerle suçun icrasına başlamış olması gerekmektedir. Burada failin suçu gerçekleştirmesi için elverişli hareketler de bulunması gerekmektedir. Aksi takdirde suç gerçekleşmeyeceğinden teşebbüste olmayacaktır. Bu duruma örnek olarak oyuncak tabanca veya bıçakla kasten yaralama suçu veya kasten öldürme suçu işlenemeyeceğinden bu suçlara teşebbüs edilmesi de olmayacaktır.
- Elde Olmayan Sebeplerle Suçun Tamamlanamaması:
Failin suçun gerçekleşmesi için icrai hareketlere başladıktan sonra veya icrai hareketleri bitirdikten sonra elinde olmayan sebeplerle suçun tamamlanamaması halidir.
Suça Teşebbüs Sonucu Verilecek Ceza
Teşebbüs kanun koyucu tarafından asıl suçta verilecek cezada indirim sebebi olarak Türk Ceza Kanunun 35. Maddesinin 2. Fıkrasında düzenlenmiştir. İlgili kanun maddesine göre verilecek ceza meydana gelen zarar ve tehlikenin ağırlığına göre;
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine 13 yıldan 20 yıla kadar,
- Müebbet hapis cezası yerine 9 yıldan 15 yıla kadar,
- Diğer hallerde verilecek cezanın ¼ ünden ile ¾ kadar indirim yapılabilmektedir.
Burada üzerinde durulması gereken nokta kanun koyucunun teşebbüs halinde verilecek ceza aralığını belirlemesi fakat verilecek cezanın miktarını hakimin takdirine bırakmasıdır. Hakim bu takdirini keyfi olarak değil, meydana gelen ceza ve tehlikenin ağırlığını göz önüne alarak ceza miktarını tayin edecektir.
Hangi Suçlarda Teşebbüs Hükümleri Uygulanır
Teşebbüsün uygulanamayacağı suçlar;
- Sırf hareket suçları ile neticesi harekete bitişik olan suçlar: Bu suçlarda da teşebbüs hükümleri uygulanamayacaktır. Zira bu tarz suçlarda icrai hareketin gerçekleşmesi ile suç tamamlanmaktadır. Yüze karşı yapılan hakaret suçu buna örnek verilebilir. Ancak hakaret yazılı yapılıyorsa bu takdirde teşebbüse elverişli bir suç haline de gelebilecektir. Güveni kötüye kullanma suçu zilyetliğin devri amacına aykırı olarak tasarrufta bulunma veya devir olgusunu inkar şeklinde gerçekleşirse de teşebbüse uygun değildir. Ancak suçun hareketleri icrası bölünebilen şekilde gerçekleşiyorsa teşebbüse uygun olur.
- Taksirli İşlenen Suçlar: Teşebbüs kasten işlenen suçlarda uygulanabileceğinden taksirle işlenen suçlarda teşebbüse ilişkin hükümler uygulanamayacaktır. Taksirle yaralama suçu bu duruma örnek verilebilir.
Teşebbüsün uygulanabileceği suçlar;
Yukarıda belirtilen hususlar dışında birçok suç teşebbüse elverişlidir. Bunlara bir kısım örnek vermek gerekirse;
- Yağma (Gasp) Suçu
- Dolandırıcılık Suçu
- Hırsızlık Suçu
- Kasten Öldürme Suçu
- Kasten Yaralama
- Uyuşturucu Madde Ticareti Suçu (TCK 188 de sınırlı halde olmaktadır)
- Mala Zarar Verme Suçu
- Görevi Kötüye Kullanma Suçu
Örnek olarak verilebilecektir.
TCK 35 kapsamında teşebbüse ilişkin hükümlerin uygulanması çok teknik bir konu olması sebebiyle suçta teşebbüs uygulanabilecek davalarda bir ceza avukatı ile çalışılmasından fayda vardır.
Av. ÖMER ERKUŞ
