Temyiz nedir sorusuna verilebilecek en basit cevap; temyiz bir kanun yoludur ve ilk derece mahkemelerinde verilen kararların itiraz üzerine incelendiği son yargı basamağıdır, olacaktır. Hukuki bir terim olan temyiz anayasal bir haktır. Hukuk düzeni, yargılama işleri sırasında hatalar yapılabileceğini öngörmüş ve kararların doğruluğunun bir üst mahkeme tarafından kontrol edilmesi imkanını getirmiştir.
- Temyiz, Bölge Adliye Mahkemesi (BAM) hukuk ya da ceza dairelerinden verilen temyizi kabil nihai kararlar ile hakem kararlarının iptali talebi üzerine verilen kararlara karşı yasa ve usul yönünden denetim yapılması için başvurulan kanun yoludur.
Temyiz, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenmiştir ve Türk Hukukundaki üçlü yargılama sisteminin üçüncü son basamağını oluşturmaktadır. Türk yargı sisteminin ilk derece yargılama basamağını yerel mahkemeler, ikinci derece yargılama basamağında istinaf mahkemeleri (Bölge Adliye Mahkemeleri); üçüncü derece yargılama basamağında ise temyiz (Yargıtay) bulunmaktadır.
İçindekiler
Temyiz Mahkemesi Nedir?
Temyiz mahkemesi teriminin karşılığı adli yargıda Yargıtay, idari yargıda ise Danıştay’dır.
Yargıtay; Adli yargıda yer alan mahkemelerin verdiği kararların son inceleme merciidir. Üst mahkeme niteliğindeki temyiz mahkemesidir. Yargıtay mahkemelerin verdiği kararlarda hukuki denetim yapar.
Danıştay; İdari yargıda yer alan mahkemelerin verdiği kararların son inceleme mercii yani idari yargının temyiz mahkemesi konumundadır.
Temyiz nedir ve temyiz sonucunda ne tür kararlar çıkar? İstinaf kanun yolundan farklı olarak, temyiz aşamasında sadece hukuki denetim yapıldığından yeni bir karar verilmeyecek, yukarıda anılan kararlar ya bozulacak, onanacak ya da düzeltilerek onanacaktır. Daha açık bir ifadeyle temyiz aşamasında Yargıtay, kanunun olaya doğru şekilde uygulanıp uygulanmadığını kontrol edecek, bu yönde denetimlerini gerçekleştirecektir. İstinafta olduğu gibi vakıa incelemesi yapılmayacak; dolayısıyla temyiz aşamasında tanık, keşif, bilirkişi incelemesi gibi delil toplama işlemleri gerçekleştirilemeyecektir.
Temyiz Davası Ne Kadar Sürer?
Bir ceza ya da idari dava dosyasının temyiz incelemesinden geçmesi için ilgili kişilerin temyiz talebinde bulunması zorunludur. Bu kuralın ceza yargılamasındaki istisnası;
- On beş sene ve daha fazla hapis cezası verilen kararlar temyiz talebi olmasa dahi Yargıtay tarafından incelenir.
Bu durumda olanlar dışındaki tüm dosyalarda temyiz mutlaka davanın taraflarından birisi tarafından yasal süresi içinde talep edilmelidir.
Her mahkemenin yasal temyiz süresi farklıdır, aşağıda mahkemelerin temyiz süreleri verilmiştir:
- CMK M.291 uyarınca ceza hukuku kapsamında yargılamanın hükmün açıklanmasından itibaren 15 gün içinde
- HMK M. 361 uyarınca hukuk yargılamasında Bölge Adliye Mahkemesi Kararlarına karşı tebliğden itibaren iki hafta içinde,
- İş Mahkemeleri kararlarına ilişkin ise 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uygulanır. Yeni yürürlüğe giren iş bu kanun uyarınca İş Mahkemelerinde kanun yoluna başvurma süreleri kararın taraflara tebliğinden itibaren başlar ve sürelere ilişkin HMK’da yer alan düzenlemelere uyulur. Özetle, İş Mahkemelerinde temyiz süresi kararın taraflara tebliğinden itibaren iki haftadır.
- İdare ve vergi mahkemelerinde ise temyize başvurma süresi kararın tebliğinden itibaren 30 gündür.
Yukarıda görüldüğü üzere bazı mahkemelerde süre hâkim tarafından karar açıklandığında başlarken, bazılarında kararın tebliğ edilmesi ile işlemeye başlar. Bu süreler kanunla belirlenen ve taraflar için bağlayıcı olan sürelerdir. Herhangi bir suretle bu sürelerin değiştirilmesi mümkün değildir. İlgilinin bahsi geçen süreleri kaçırmış olması temyiz yoluna başvurma hakkını kaybettiği anlamına gelir.
- Temyiz süresinde dilekçe verilmezse temyiz hakkının kullanılmadığı düşünülür.
Ceza yargılamasında karara karşı temyiz yoluna başvuracak kişi cezaevinde tutuklu ise, başvuru dilekçesini avukatı aracılığıyla sunabileceği gibi kendisi de bulunduğu cezaevi müdürlüğüne dilekçesini teslim ederek bu hakkını kullanabilir.
Temyiz davası ne kadar sürer sorusunun ise halihazırda net bir cevabı bulunmamaktadır. Dosyanızın incelendiği dairenin iş yüküne ve dosyanın durumuna göre değişir. Ancak koşulları varsa, şahsen veya avukatınızın yapacağı başvuru üzerine dosyanızın öncelikli olarak incelenmesini talep edebilirsiniz. Burada öne alım talebinizi haklı kılan geçerli bir sebebinizin olması talebinizin kabulü çok açısından önemlidir.
Temyiz nedir ile ilgili tüm sorularınız için bir Kadıköy avukat aracılığıyla yardım alabilirsiniz.
