İşçinin ölümü sebebiyle mirasçılarının hakları ( ölüm tazminatı – kıdem tazminatı – cenaze giderleri yardımı ) nelerdir? İş hukuku kapsamında sigortalı olarak çalışan işçinin mirasçılarına işçinin ölümüne bağlı olarak kanun koyucu tarafından bir takım tazminat alacakları ödenmesi sağlanmıştır. Söz konusu tazminatlar;
- Ölüm tazminatı,
- Ölüm sebebiyle kıdem tazminatı
- Cenaze giderleri yardımıdır.
İşçinin Ölümüne Bağlı Mirasçıların Hakları;
Bu tazminatlardan olan ölüm tazminatını kanun koyucu 6098 sayılı Borçlar Kanunu madde 440 ta, işçinin ölümü sebebiyle kıdem tazminatını ise 1475 sayılı İş Kanunu madde 14 te, düzenlemiştir. Bu tazminatlar diğer tazminat türlerinden farklı olarak işçiye değil onun mirasçılarına ödenmektedir. Ölüm tazminatının işveren tarafından ölenin ailesine verilen bir tür yardım niteliğinde olmasına karşın ölüm sebebiyle kıdem tazminatı işçinin birikmiş kıdeminin yani hakkının işçinin mirasçılarına geçmesidir.
İçindekiler
Ölüm Tazminatı Şartları
Ölüm Tazminatı: İşçinin vefatı sebebiyle verilen bu tazminat 6098 sayılı borçlar kanunun 440. Maddesinde düzenlenmiştir. İlgili kanun maddesine göre;
‘’Sözleşme, işçinin ölümüyle kendiliğinden sona erer. İşveren, işçinin sağ kalan eşine ve ergin olmayan çocuklarına, yoksa bakmakla yükümlü olduğu kişilere, ölüm gününden başlayarak bir aylık; hizmet ilişkisi beş yıldan uzun bir süre devam etmişse, iki aylık ücret tutarında bir ödeme yapmakla yükümlüdür.’’
Burada önemli nokta ölüm tazminatı ödenecek kişilerin mirasçılar kavramından daha geniş bir kitle olabileceğidir. Zira kanun bu tazminatın ölen işçinin sağ kalan eşe, ergin olmayan çocuklara ve bunlar yoksa bakmakla yükümlü olduğu kişilere ödeneceği belirtilmiştir.
Kıdem Tazminatı Şartları
Kıdem Tazminatı: İşçinin vefatı sebebiyle kıdem tazminatına hak kazanacağı ve kıdem tazminatının işçinin mirasçılarına ödeneceği 1475 sayılı İş Kanunun 14. Maddede düzenlenmiştir. İlgili kanun maddesine göre;
‘’……..işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.’’
Kanun koyucu ilk olarak işçinin aktif çalışma döneminde vefat etmesini aramıştır. Burada işçinin iş esnasında ölmesini değil yalnızca çalıştığı dönemde vefat etmiş olması yeterlidir. İkinci olarak askere gidecek olan işçinin çalıştığı işte en az 1 yıllık kıdeminin (çalışmasının) olması gerektiğini belirtmiştir. Zira kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için işçinin en az 1 yıllık çalışmasının olması gerekmektedir.
Cenaze Giderleri Yardım Şartları
Cenaze Giderleri Yardımı: Bu ödeme sigortalının mirasçıları tarafından cenaze giderleri için SGK ya yapılan başvuru ile SGK tarafından mirasçılara ödenmektedir. Burada önemli olan noktalardan biri de ölüm tazminatı ve kıdem tazminatı işveren tarafından ödenirken cenaze giderleri yardımı SGK tarafından ödenmektedir.
Ölüm Tazminatı ve Kıdem Tazminatının Miktarı
Ölüm Tazminatı Miktarı: Kanun koyucu vefat eden işçinin hizmet süresinin 5 yıl altı olması halinde 1 aylık ücreti tutarında, hizmet süresinin 5 yıl üzerinde olması halinde ise 2 aylık ücreti tutarında ölüm tazminatının ödeneceğini düzenlemiştir. Burada bahsedilen ücret işçinin brüt ücretidir.
Kıdem Tazminatı: 1475 sayılı İş Kanunu madde 14’te askerlik tazminatı miktarının ne kadar olacağı düzenlenmiştir. İlgili kanun maddesine göre ‘’hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.’’ denilmiştir. Buna göre çalışan işçinin bu tazminatı aslında kıdem tazminatının miktarı olup, sadece son çalıştığı yıldaki gün sayısı yıllık çalışma gün sayısına oranlanıp bu oran ile üzerinden 1 yıllık kıdem tazminatı miktarı çarpılıp çıkan miktar eklenecektir. Her bir yıllık kıdem tazminatı miktarı ise 30 günlük işçinin brüt ücretidir.
Konunun daha iyi anlaşılması adına örnekle açıklamak gerekirse; 2020 tl asgari ücret alan bir işçinin brüt maaşı 2558 tldir. İşçinin vefat tarihinde o iş yerinde 3,5 yıl hizmet süresi olduğu varsayımında
- Ölüm tazminatı bir brüt maaşı olan 2558 tl olacaktır
- Kıdem tazminatı ( 3 yıl artı yarım yıllık çalışması için) 2558 × 3 + 2558 × ½ = 8953 tl dir
- İşçiye ayrıca SGK tarafından cenaze giderleri yardımı parası ödenecektir.
Ölüm Tazminatında İspat
Ölüm tazminatı ve ölüme bağlı kıdem tazminatı alınabilmesi için; vefat eden işçinin mirasçılarının dilekçe ile işverene başvurmaları ve dilekçede işçinin vefat ettiğini bu sebeple ölüm tazminatının ve kıdem tazminatının taraflarına ödenmesi gerektiğini belirtmektedir. Ayrıca mirasçıların bu dilekçeye ölüm belgesinin bir suretini eklemeleri gerekmektedir. Bununla birlikte dilekçenin bir örneğini (işveren tarafından ‘alındı’ şerhi düşülmüş örneğini) mirasçıların elinde bulundurmaları bu tazminatın ispatı açısından çok önemlidir. İspat açısından en güvenilir yöntem ise ölüm sebebiyle işverene verdikleri dilekçeyi ve ölüm belgesini noter kanalıyla işverene gönderilmesidir. Zira bazı işverenler diğer tazminat türlerinde olduğu gibi bu tazminatları da ödememek için türlü girişimlerde bulunmaktadır. Bu durumda mirasçılar, işverene karşı dava açarak işbu tazminatlara hak kazandıklarını ispat etmeleri gerekmektedir.
Böyle bir durum ile karşılaştığınızda uzman bir iş hukuku avukatı ile çalışmak oluşabilecek hak kayıplarına engel olacaktır.
