Ölüm tazminatı hesaplama nasıl yapılır? İşçinin ölümü halinde kıdem tazminatı nasıl hesaplanır? 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunun 440. maddesine göre; sözleşme, işçinin ölümüyle kendiliğinden sona ermektedir. İşveren, işçinin sağ kalan eşine ve ergin olmayan çocuklarına, yoksa bakmakla yükümlü olduğu kişilere, ölüm gününden başlayarak bir aylık; hizmet ilişkisi beş yıldan uzun bir süre devam etmişse, iki aylık ücret tutarında bir ödeme yapmakla yükümlü olmaktadır. Buna ölüm tazminatı denir. İşveren ölüm tazminatının yanında kıdem tazminatı da öder.
Kanun koyucu, işçinin ölümü ile arkasında kalan bakıma muhtaç kişilerin kısa süreli de olsa ihtiyaçlarını karşılayarak mağduriyet yaşamasını önleme amacındadır. Ölüm tazminatı hesaplama hususunda işçinin işyerinde veya işi gerçekleştirirken ölmesi gerekmez, herhangi bir sebeple vefatın gerçekleşmesi yeterlidir. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunun 440. maddesinde işçinin ölümüne ilişkin bir koşul belirlenmediğinden işçinin nerede, nasıl öldüğü konusunda bir ayrım yapılmamaktadır. Ölüm tazminatı hesaplama durumunda işçinin son aldığı çıplak(temel) ücret dikkate alınır.
Ölen İşçinin Kıdem Tazminatı
Ölüm halinde kıdem tazminatı – ölüm tazminatı nedir ? Ölüm tazminatı hesaplama nasıl yapılır? İş ilişkisi kurulması kadar iş ilişkisinin sona ermesi durumu da doğal bir süreçtir. İşçinin ölümü halinde iş sözleşmesi kendiliğinden sona ermektedir. Ayrıca fesih bildiriminde bulunmaya lüzum yoktur. İşveren, işçinin ölümü halinde şartlar sağlanmışsa ölüm tazminatı ve kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür.
Ölüm nedeniyle tazminat hesaplamasında uygulama alanlarına dikkat edilmelidir. Örneğin; gazetecinin ölümü halinde gazetecinin ölüm tazminat hesaplaması 5953 Sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştırılanlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun 18. maddesinde düzenlenmiştir. İşbu maddeye göre “Gazetecinin ölümü sebebiyle iş akdinin sona ermesi halinde, eşi ve çocuklarına ve bunlar bulunmadığı takdirde geçimi kendisine terettüp eden ailesi efradına müteveffanın aylık ücretinin üç mislinden az olmamak üzere, kıdem hakkı tutarında ölüm tazminatı verilir.” Kural gereğince genel kanunlar, özel kanunda uygulama alanı bulunmadığı süreçte uygulanmaktadır. Bu durumda Basın İş Kanunu özel nitelikte bir kanun olduğundan Basın İş Kanununa bağlı çalışan işçiler, genel nitelikteki kanun olan Türk Borçlar Kanunun 440. maddesine tabii olmayacaktır.
Türk Borçlar Kanununa tabi olan çalışanların ölümü halinde sadece ölüm tazminatı ödemesi söz konusu olabilmektedir. İş Kanuna tabi olan işçilerin ise ölümü durumunda kıdem tazminatı kanuni mirasçılara ödenmektedir. Ayrıca ölüm tazminatı ödenmesi konusu her ne kadar tartışmalı ise de iş kanununa tabi olan işçilerin ölümü durumunda kıdem tazminatı ve ölüm tazminatı ödenmesi gerekmektedir. Bu durumda kıdem tazminatı kanuni mirasçılara, ölüm tazminatı ise eş, çocuk ve bakmakla yükümlü olunanlara ödenmelidir.
İş Kazası Ölüm Tazminatı
İş kazasında ölen işçinin hakları nelerdir? İş kazası sonucunda ölüm meydana gelmişse hukuki sonuçları farklı bir boyutta ele alınmalıdır. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 13. maddesinde iş kazasının tanımı yapılmıştır. İşbu maddeye göre iş kazası; “a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, d) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır.” İş kazasısonucu ölüm meydana gelmişse vefat eden işçinin yakınlarına SGK tarafından ölüm aylığı bağlanmaktadır. Ölüm neticesinde tedavi harcamaları, destekten yoksun kalma tazminatı, maddi ve manevi tazminat talep edilebilmektedir.
Ölüm tazminatı hesaplama ve iş kazası neticesinde ölüme bağlı açılacak davalarda hak kaybı yaşanmaması adına bir işçi avukatı ile çalışılmasında fayda vardır.
Av. Elif Duygu NİZAMOĞLU