Muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davası nedir? Türk hukukunda esas olan vefat edenin mallarının mirasçıların miras payları ile orantılı olarak paylaştırılmasıdır. Ancak miras bırakan bazen mirasçılarının tamamını veya bazı mirasçılarını mirasından yoksun bırakmak veya miras paylarını azaltmak kastıyla muvazaalı işlemlerde bulunabilmektedir. Bu muvazaalı işlemlere muris muvazaası denilir.
Resmiyette gösterilen taşınmaz devrine sebep hukuki işlemin (satış, ölünceye kadar bakma sözleşmesi vs.) muvazaa nedeniyle geçersizliğinin tespit edilerek taşınmazın tapuda maliki olarak gözüken kişiden mahkeme kararı ile alınması ve gerçek hak sahibi mirasçı adına taşınmazın tescil edilmesi için açılan davaya muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davası denmektedir. Bu dava tapu iptali ve tescili davası çeşitlerinden biridir.
Uygulamada en çok karşılaşılan muris muvazaası miras bırakanın taşınmazını satış olarak 3. Bir kişiye devretmesine rağmen bunun karşılığında bir bedel almaması veya göstermelik çok az bir bedel alması halidir. Örnekten de anlaşılacağı üzere miras bırakan burada gerçekte satış yapma iradesi ile hareket etmemekte fakat mirasçısına ilgili taşınmazın miras olarak kalmaması için taşınmazı satış yapmış gibi göstererek 3. Bir kişiye bağışlamaktadır. Burada tapuda gösterilen satış iradesinin altında aslında bağışlama iradesi olmasından dolayı muvazaalıdır.
Uygulamada yine en çok kardeşler arasında tapu iptal davası ile de karşılaşılmaktadır. Bu durumda ise miras bırakan anne veya baba bazı çocuklarının mirastan pay almaması için taşınmazını tapuda satış göstererek diğer çocuklarından birine satmış olarak göstermekte fakat bu satış karşılığında bedel almamaktadır. Uygulamada en çok karşılaşılan 2 örneği belirtmekle birlikte birçok sebebe dayalı muris muvazaası oluşabileceğini söylemekte fayda vardır.
İçindekiler
Muris Muvazaasının Oluşması İçin Aranan Şartlar
Mirastan mal kaçırmaya dayalı muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davası açılması için somut olayda resmiyette yapılan sözleşme (görünürdeki işlem), muvazaa sözleşmesi, mirasçıları aldatma kastı ve gizli yapılan bir işlemin bir arada bulunması gerekmektedir.
Resmiyette Yapılan İşlem (Görünürdeki işlem) : Miras bırakanın mirastan mal kaçırma amacıyla resmiyette yaptığı işlemi ifade etmektedir. Bu işlem miras bırakanın gerçek iradesi ile örtüşmemektedir.
Muvazaa Sözleşmesi : Miras bırakanın karşı tarafla görünürdeki işlemi 3. Şahısları aldatmak saiki ile yaptığını aslında hüküm ve sonuç doğurmayacağı konusunda anlaştıkları sözleşmedir. Yazılı yapılmak zorunda değildir, taraflar aralarında sözlü olarak da yapabilmektedirler.
Mirasçıları Aldatma: Resmiyette ki işlem mirasçılardan mal kaçırmak için yapıldığından mirasçıları aldatmak saiki ile yapılmaktadır.
Gizli İşlem: Miras bırakan ile karşı tarafın gerçek iradelerini 3. Kişilerden gizli tutukları anlaşmadır.
Muris Muvazaasında İspat/Yetkili/Görevli Mahkeme ve Zamanaşımı
İspat: Muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davası açılarak hukuka aykırı yolsuz tescilin düzeltilmesi ve tapu kaydının bu suretle gerçek mirasçı adına tescilini sağlanması amaçlanmaktadır. Yolsuz tescilin düzeltilmesi için ispat yükümlülüğünün bu davada yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda muvazaanın varlığını ispatlanması gerekecektir. Her türlü delille ispat yükümlülüğü yerine getirilebileceği gibi Yargıtay’da ispat yükümlülüğünün yerine getirilmiş sayılması için birtakım kriterler ön görmüştür. Muris muvazaası yargıtay kararı ile getirilen bu kriterler şunlardır;
Aile içi sosyal ve beşeri ilişkiler, toplumsal eğilimler, hayatın olağan akışı, yörenin adetleri ve görenekleri, miras bırakanın bu işlemi yapmakta haklı bir nedenin olup olmadığı, karşı tarafın mali durumu, taşınmazın satış bedeli ile gerçekte ki değeri arasında ki fark vs. dir. Her somut olayın cereyanına göre bu kriterlerin ve ispat araçlarının ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekmektedir.
Yetkili/Görevli Mahkeme: Muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davası için görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi yetkili mahkeme ise taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir.
Zamanaşımı/Hak Düşürücü Süre: Muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davası zamanaşımı süresi yoktur.
Teknis Davası İle Muris Muvazaasının Farkları
Tenkis davası saklı paylı mirasçıların saklı paylarının miras bırakan tarafından ihlal edilmesi sebebiyle mirasçının hakkı olan saklı payını alabilmesini sağlayan bir dava türüdür. Buna karşılık muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescili davasında amaç mirasçıdan hileli işlemle kaçırılan taşınmazın mirasçı tarafından geri alınması amaçlanmaktadır.
Tenkis davasını sadece saklı payı olan mirasçı açabilirken muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davası tüm mirasçılar tarafından açılabilmektedir.
Tenkis davasında miras bırakanın yaptığı tasarruflar miras bırakanın gerçek iradesini yansıtmaktadır. Buna karşın muris muvazaasında miras bırakanın resmiyette gösterdiği tasarruf sebebi ile miras bırakanın gerçekteki iradesi birbiri ile uyuşmamaktadır
Tenkis davası belirli bir zaman içinde açılması gerekmekte buna karşılık muris muvazaası davası açma herhangi bir süreye tabi değildir.
Muris muvazaası ile miras bırakan aslında mirasçıların tenkis davası açmasının da önüne geçme amacıyla hareket etmektedir.
Muris muvazaası sebebiyle açılacak tapu iptali ve tescil davaları çok fazla teknik ve hukuki bilgi gerektirdiğinden hak kaybı yaşanmaması adına bu davaların bir gayrimenkul avukatı ile yürütülmesi önem arz etmektedir.
