Miras nasıl paylaşılır sorusu ölüm durumunda en çok düşünülen konulardan biridir. Miras, ölen kişinin geride kalan malvarlığıdır. Ölen kişi diğer adıyla muris, miras bırakan gerçek kişidir. Mirasçı ise miras bırakanın ölümü ile mirasçı olma yoluyla ölenin terekesinin kendisine intikal ettiği kişidir. Ölen kişinin sağlığında sahip olduğu malvarlığı, ölüm durumunda tereke adını almaktadır. Tereke içerisinde haklar, taşınır – taşınmaz mallar, alacaklar ve borçlar bulunmakta olup bir bütün olarak tereke mirasçıya geçmektedir. Bu haklar içerisine aile ve kişiler hukukuna dayalı haklar girmemektedir. Terekenin bir bütün olarak geçmesi durumunda miras bırakanın ölümü ile herhangi bir hukuki işlem yapmadan miras kendiliğinden geçmektedir. Birden fazla mirasçı olması durumunda, mirasçılar terekeye elbirliğiyle yani iştirak halinde terekede ki her şeye malik olmaktadır. Peki ölen kişinin mirası nasıl paylaşılır? Babadan kalan arsa nasıl paylaşılır? Miras malı nasıl paylaşılır? Dededen kalan miras nasıl paylaşılır ? Anneden kalan miras nasıl paylaşılır ? Tüm bu soruların yanıtlarını ayrıntılı olarak aşağıda açıklamaktayız.
İçindekiler
Mirasçılar
Mirasçılar;
1-Yasal Mirasçılar 2-Atanmış (İradi) Mirasçılar 3-Devlet
Doğrudan kanunda yer Ölen tarafından mirasçı belirlenen Yasal veya atanmış mirasçı
almaktadır. Kişiler bulunmadığında mirasçı olur
-Eş
-Altsoy
-Ana, baba
-Kardeşler
-Büyük anne, baba
Miras hukuku kimlerin mirasçı olacağı zümre sistemi adı altında düzenlenmiştir. Mirasçılar; 1,2,3 üncü zümre içinde yer almaktadır.
- Birinci Zümre : Ölenin altsoyunu kapsar (Çocukları, çocukları vefat etti ise torunları, evlatlık). Bütün çocuklar mirastan eşit pay alır.
- İkinci Zümre : Ölenin anne, babası ile anne babanın altsoylarıdır. Birinci zümrede mirasçı olmaması halinde ikinci zümre mirasçı olabilmektedir.
- Üçüncü Zümre : Ölenin büyükanne ve büyükbabalarının ve onların altsoylarıdır.
Bir kişi sadece bu üç zümreden birine dahilse mirasçıdır. Mirasta mal paylaşımını anlatırken öncelikle zümreler arası miras nasıl paylaşılır sorusunun cevaplamak gerekecektir. 1. zümredekiler hayatta ise 2. Ve 3. zümredekiler mirasçı olamamaktadır. Birinci ve ikinci zümrede mirasçı olmaması durumunda miras üçüncü zümrede paylaşılabilmektedir.
Eş Vefat Edince Miras Nasıl Paylaşılır?
Ölen eşin mirası nasıl paylaşılır ; eşlerden birinin ölümü durumunda kanun koyucu eş için ayrı bir düzenleme getirmiştir. Eşin yasal miras payı sağ kalan ortak zümre mirasçılarına göre değişmektedir. Sağ kalan eşin kanuni miras payı;
-Birinci zümre ile mirasçı olması halinde mirasın 1/4’ünü
-İkinci zümre ile mirasçı olması halinde mirasın 1/2’sini
-Üçüncü zümre de büyükanne, büyükbaba veya onların birinci derecedeki altsoyu (dayı, hala, teyze, amca) ile mirasçı olması halinde ise mirasın 3/4’ü
Üçüncü zümrede yukarıda sayılanlar dışında kan hısmı olsa da mirasın tümünü sağ kalan eş almaktadır. Eş, kan hısımlığına dayalı bir mirasçı olarak yer almamaktadır. Görüldüğü üzere eş, farklı gruplardaki mirasçılarla değerlendirilerek mirastan pay almaktadır.
Boşanma kararı kesinleşmişse eş, mirasçı olamamaktadır. Eş, boşanma davası devam ederken ölmüşse miras nasıl paylaşılır sorusu da sıklıkla akla gelmektedir. Bu durumda ölen davacı kişinin mirasçıları talep ederse davaya devam etmektedir. Mirasçılar, davalı sağ kalan eşin evlilik birliğinin bitmesinde kusurlu olduğunu ispatlayabilirse davalı sağ kalan eş mirastan pay alamamaktadır.
Miras paylaşımı hususunu örneklerle anlatmak gerekirse;
- Örneğin: Ölen babanın mirası nasıl paylaşılır? Ölen babanın sadece oğlu ve ölen babanın kardeşi hayattadır. Oğlu yani altsoyu (1. zümre) mirasın tamamını alır. Ölenin kardeşi, 2. zümrede olduğundan mirastan pay alamamaktadır. Nedeni 1. zümrenin hayatta olması ve mirasın tamamına hak kazanmasıdır.
- Örneğin: Dede mirası nasıl paylaşılır? Dedenin sadece bir oğlu ve torunu (oğlunun çocuğu) hayattadır. Oğlu hayatta olduğundan mirasın tümü oğluna kalır. Torun mirasçı olmaz.
- Örneğin: Çocuğu olmayan kardeşten kalan miras nasıl paylaşılır ? Ölen kişinin çocuğu yoksa miras nasıl paylaşılır ? Ölenin annesi, babası ve iki kardeşinin hayatta olduğunu, ölenin çocuğu olmadığını düşünelim. Bu durumda ölenin anne ve babası hayatta olduğundan ölenin annesi ½ ve ölenin babası ½ olmak üzere mirası paylaşmaktadır. Ölenin kardeşleri ise mirasçı olamamaktadır.
- Örneğin: Ölen anne babanın mirası nasıl paylaşılır? Baba vefat ettiğinde eşine ve çocuklarına miras hakkı doğmaktadır. Eş ise çocuklar hayatta olduğundan mirastan ¼ oranında pay alabilmektedir. Çocuklar kalan ¾ mirası eşit oranda paylaşmaktadır.
- Örneğin: X kişisi vefat etmiştir. Sağ olarak arkasında sadece annesi, iki kız kardeşi, X kişisinden önce vefat etmiş olan erkek kardeşinin oğlu kalmıştır. Anne ½ miras payı alabilmektedir. X kişisinin babasına düşen ½ miras payı ise babası hayatta olmadığından baba yerini alan iki kız kardeşe ve X kişisinden önce vefat etmiş olan erkek kardeşinin oğluna eşit olarak bölüştürülmektedir. Eğer X kişisinin babası yaşıyor olsaydı kız kardeşlere ve önceden vefat etmiş olan erkek kardeşin oğluna miras payı düşmezdi. X kişisinin vefat ettiğinde yukarıda sayılan kişiler yanında eşinin de hayatta olduğu ve çocuklarının olmadığı durumunu düşündüğümüzde; ikinci zümre yani anne-baba zümresiyle birlikte mirasçı olan eşin miras payı terekenin ½ si olacaktı. Yani X kişisinin eşi mirasın yarısını alabilecek, kalan yarısı ise X kişisinin annesine ¼ , kalan ¼ ise kız kardeşlerine ve X kişisinden önce vefat etmiş olan erkek kardeşinin oğluna eşit şekilde paylaştırılacaktı. Sonuç itibariyle; mirastan eş ½ , anne ¼ , iki kız kardeş – önce vefat etmiş olan erkek kardeşinin oğlu 1/12 şer miras payı alacaklardır.
Miras oranları vasiyetname ile değiştirilebilmektedir. Bu konuda vasiyetname nedir adlı yazımıza bakabilirsiniz. Yine reddi miras veya mirastan feragat sözleşmesi ile de mirasçılık sıfatı kaybedildiğinden bu konuda ki yazılarımızı okuyabilirsiniz.
Miras hukukundan kaynaklı birçok sorun da günlük hayatımızda yaşanmaktadır. Bu sorunlara dayalı davalara bazı örnekler vermek gerekirse tenkis davası, vasiyetnamenin iptali davası, muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davası gösterilebilecektir.
Miras paylaşımı konusunda birden fazla kriter göz önüne alınarak paylaşım yapılmaktadır. Miras paylaşımı basit olarak görünse de aslında birçok teknik bilgi ile hesaplama yapılmaktadır. Bu nedenle miras paylaşımı konusunda bir miras avukatı ndan hukuki danışmanlık almak önemlidir.
Miras nasıl paylaşılır konusu hakkında başkaca bilgiler edinmek için mirasta mal paylaşımı adlı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Av. Elif Duygu NİZAMOĞLU
