İstinaf Nedir

İstinaf nedir sorusu, “ilk derece mahkemeleri tarafından verilen son kararlardaki hataların ve hukuka aykırılıkların giderilmesini sağlayan bir kanun yoludur” şeklinde cevaplanabilir. 20.07.2016 tarihinde istinaf incelemesi Türk hukuk uygulamasında yerini almış ve böylece ilk derece mahkemeleri ile Yargıtay arasına istinaf kanun yolu getirilmiştir. Bu tarih itibariyle artık doğrudan temyiz yoluna başvurulamayacaktır. İstinaf kanun yolu ilk derece mahkemesi ile temyiz incelemesi arasında ikinci derece bir denetim mekanizmasıdır denilebilir.

Hangi Kararlar İstinafa tabidir

6100 sayılı HMK md 341 ‘de hangi kararların istinafa tabi olduğu açıklanmıştır. Buna göre göre ilk derece mahkemelerinden verilen nihai kararlar ile nihai karar niteliğinde olmasa da ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz taleplerinin reddi ve bu taleplerin kabulü halinde, itiraz üzerine verilecek kararlar istinaf edilebilmektedir.

Ayrıca maddi değer olarak 3000 türk lirasını geçmeyen davalara ilişkin kararlar istinaf edilemeyecek olup, bu kural manevi tazminat davaları için geçerli olmamaktadır.

İstinaf’ın Genel Özellikleri Nelerdir?

• İstinaf incelemesi olağan bir kanun yoludur.
• İstinaf kanun yoluna kesinleşmemiş kararlara karşı gidilir.
• İstinaf yoluna başvuru hükmün icrasını durdurmaz.
• İlk derece mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözer.
• Ara kararlar kural olarak başlı başına istinaf konusu yapılamaz; ancak asıl hükümle birlikte değerlendirilir.
• İstinaf mahkemesi sadece istinaf edilen sebep ile ilgili inceleme yapar, diğer sebepleri değerlendirip karar veremez.
• İstinaf sebebi olarak ilk derece mahkemesinde belirtilmeyen sebepler istinaf sebebi olarak bölge adliye ve idare mahkemelerine sunulamaz
• Bölge adliye ve idare mahkemeleri dairelerinde karşı dava açılamaz, davaya müdahale talebinde bulunulamaz, davanın ıslahı yapılamaz, yeni delil kısıtlı hallerde ileri sürülebilir, davanın birleştirilmesi ise belirli hallerde mümkündür.
• İstinaf kanun yolunu temyiz denetiminden ayıran en önemli özellik, sadece hukuki denetimin değil aynı zamanda maddi incelemenin de yapılmasıdır.

İstinaf Süresi, Cevap Süresi ve Temyiz Süresi Ne Kadardır?

İlk derece mahkemeleri herhangi bir hükmü kendi başına istinaf incelemesine göndermez. İstinaf incelemesinin başlaması için başvuru şartı aranmaktadır. İstinaf başvurusu, kararı veren ilk derece mahkemesine verilecek olan istinaf dilekçesi ile yapılır. Mahkeme başvuruyu inceledikten sonra ret ya da kabul kararı verecektir.

İstinaf süresinin önemi burada karşımıza çıkmaktadır. İstinaf süresinin geçirilmesi ret sebeplerindendir. Sürenin geçirilmesi istinafa başvurunun reddi sonucunu doğurmakla birlikte büyük ölçüde hak kayıplarına sebep olmaktadır.

İstinaf talebi, kararı veren ilk derece mahkemesi tarafından kabul edildiğinde; istinaf dilekçesi davanın diğer tarafına tebliğ edilir. Karşı taraf istinaf dilekçesine cevap verebilecektir. İstinaf nedir şeklinde soru soranlar için bu şekilde açıklanabilir.

Aşağıda mahkemelerin istinaf süresi ve istinafa cevap süresi verilmiştir:

Asliye Hukuk Mahkemesi – Asliye Ticaret Mahkemesi – Tüketici Mahkemesi – Aile Mahkemesi – Fikri Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi – iş mahkemesi – sulh hukuk mahkemesi: İstinaf süresi kararın tebliğinden itibaren 2 haftadır. İstinafa cevap süresi de istinaf dilekçesinin karşı tarafa tebliğinden itibaren 2 haftadır.

İcra mahkemesi (hukuk) : İcra hukuk mahkemesinde istinaf süresi kararın tefhimi ya da tebliğinden itibaren 10 gün.

Sulh Ceza Mahkemesi – Asliye Ceza Mahkemesi – Ağır Ceza Mahkemesi – Fikri Sınai Haklar Ceza Mahkemesi – İcra Ceza Mahkemesi : Ceza mahkemelerinde istinaf süresi kararın tefhimi ya da tebliğinden itibaren 7 gün.

İstinaf kararlarının temyizi mümkün olması halinde tebliğ veya tefhimden itibaren 2 hafta içinde temyiz edilmesi gerekmektedir. Kanun temyiz süresini belirli hallerde kısaltıp belirli hallerde daha uzun tutabilmektedir.

İstinaf Mahkemesi Ne Kadar Sürer?

Ülkemizde adli yargıda davaların uzun sürmesi ve geciken kararların adaleti tesis edemediğine ilişkin eleştirilerin odak noktalarından birisi de kanun yolu muhakemesidir. Kanun yolu muhakemesinin etkinliği, adil bir yargılama için olmazsa olmaz koşullardan biridir.

İstinaf mahkemesi olarak adlandırılan Bölge İdare Mahkemeleri ve Bölge Adliye Mahkemeleri 2016 yılında faaliyete geçmiştir. Bu mahkemelerin faaliyete geçmesinde yargıda iş yükünün azaltılması ve yargılamanın makul bir sürede sonuçlandırılması gibi konuların amaçlanması etkili olmuştur.

İstinaf nedir ve istinaf mahkemesi ne kadar sürer diye sorarsak, şu kadar günde istinaf mahkemelerince sonuç alınır diye bir kavram bulunmamakla birlikte davanın niteliğine göre bu süre değişebilmektedir. Ancak birinci derece mahkemelerinin kararlarının doğrudan Yargıtay tarafından denetlendiği döneme göre bu süre bir hayli kısalmıştır ve çok daha kısa sürelerde verimli ve etkin sonuçlar alınmaktadır.