Hükmün açıklanmasının geri bırakılması nedir? Ceza Muhakemesi Kanununda düzenlenmiş bulunan ve kısaca HAGB kararı olarak da bilinen bu müesseseye göre; suç işleyen sanığın suça ilişkin cezasının şartlı olarak 5 yıl boyunca ertelenmesini konu almaktadır. Mahkeme, HAGB kararını verdikten sonra ayrıca kişiyi 5 yıllık bir denetim süresine tabi tutar.
Bu süre boyunca sanık, kanunda belirtilmiş olan yükümlülüklere uygun davrandığı ve tekrardan kasıtlı suç işlemediği takdirde hakkında kurulan hüküm sonuç doğurmamaktadır. Kanun koyucu bu uygulamayı getirerek adeta sanığa ikinci bir şans tanımakta ve cezanın hiç verilmediği sonucunun ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Fakat bu düzenleme, cezanın ertelenmesi kurumuyla karıştırılmamalıdır. Zira her iki karar da hem şartları hem de sonuçları yönünden farklılık taşımaktadır.
İçindekiler
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Şartları Nelerdir?
Ceza Muhakemesi Kanunu madde 231/ fıkra 6’da düzenlendiği üzere bu kararın verilebilmesi için birtakım hükmün açıklanmasının geri bırakılması şartları sağlanması gerekmektedir. Kanunda belirtilen şartların tümü sağlanmadığı takdirde hakimin bu kararı kendiliğinden verme yetkisi yoktur. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması şartları şu şekilde sayılabilir;
- Sanık hakkında hükmedilen cezanın 2 yıl veya daha az süreli hapis cezası ya da adli para cezası olması,
- Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı mahkum olmamış olması,
- Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması,
- Suçun işlenmesinden dolayı mağdurun veya kamunun uğradığı zararın giderilmesi,
- Sanığın, HAGB kararını kabul etmesi (sanık HAGB kararını kabul etmediği takdirde mahkeme bu kararı verememektedir.)
Ayrıca hemen hemen her suç için HAGB kararı verilebilmesine rağmen bazı suçlar için HAGB kararı verilememektedir. HAGB kararı verilemeyen suçlar şunlardır;
- Karşılıksız çek keşide etme suçu (Çek kanunu md.5/10),
- Tazyik hapsi gerektiren suçlar
- İmar kirliliğine Neden olma suçu
- Disiplin hapsi gerektiren suçlar
- Anayasanın 174 üncü maddesinde koruma altına alınan inkılâp kanunlarında yer alan suçlar
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararına Uyulmaması Nedeniyle Ortaya Çıkacak Sonuçlar?
Sanık, 5 yıllık denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işler veya mahkemenin hükmettiği denetimli serbestlik tedbirlerinden birine aykırı davranırsa, mahkeme hükmü açıklar ve cezanın infazına başlanır. Burada mahkemenin hükmedilmiş cezanın yarısına kadar ki kısmını silme yetkisi olduğu gibi cezayı erteleme veya seçenek yaptırımlardan birine çevirme yetkisi de vardır.
Eğer denetim süresi içerisinde işlenen yeni suç kasten değil de taksirle işlenmişse bu durum hagb kararına uyulmaması sonucunu ortaya çıkarmaz. Şayet sanık denetim süresi boyunca kendisine yüklenen sorumluluklara aykırı davranacak bir tutum içine girmez ve süreci iyi halli olarak tamamlarsa, bu durumda açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak davanın düşmesine karar verilir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının en önemli özelliği ise bu kararın adli sicil kaydı(sabıka kaydı)’na işlenmemesidir. Bu karar sadece hakim, cumhuriyet savcısı ve mahkemenin erişebileceği şekilde kayıt altına alınmaktadır.
HAGB kararı verildikten sonra denetim süresi içinde işlenen kasıtlı suçlarda tekrardan ikinci suç için HAGB kararı verilememektir. Buna 2. Kez HAGB kararı verilememesi kuralı denilmektedir. Bu kural 28.06.2014 tarihinde getirilmiş olup, bu tarihten önce işlenen suçlarda ayrı ayrı HAGB kararı verilebilmekteydi.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararına İtiraz
CMK 231/12 uyarınca HAGB kararına itiraz edilebilmektedir. İtiraz, kararın sanığa tebliği veya tefhimi tarihinden itibaren 7 gün içinde yapılmak zorundadır. Sanık itirazını, kararı veren mahkemeye vereceği bir dilekçe ile itiraz başvurusunu yapmaktadır.
İtiraz dilekçesini alan mahkeme dilekçeyi incelemekle görevli olan mahkemeye gönderir. İnceleme ve karar verme de görevli mahkeme kanunda detaylı olarak belirtilmiş olup, bu mahkeme genelde ihtisas mahkemesidir. Konuyu bir örnekle açıklamak gerekirse, asliye ceza mahkemesinin verdiği HAGB kararına itirazı Ağır Ceza Mahkemesi değerlendirilmekte ve sonuca bağlamaktadır.
Ayrıca HAGB kararlarına itiraz edilmesi sonucunda; sanık aleyhine ilk derece mahkemesince verilen cezadan daha fazla cezaya hükmedilmesi durumu söz konusu olabileceği gibi itiraz yerinde bulunarak ceza kaldırılabilir veya azaltılabilir. Özetle hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararları istinaf ve temyizde olduğu gibi aleyhe bozma yasağına tabi değildir.
