Evlilik tazminatı ve evlilik sebebiyle kıdem tazminatı nedir? İş hukuku kapsamında sigortalı olarak çalışan kadına kanun koyucu birtakım ayrıcalıklar sağlamıştır. Bu ayrıcalıklardan en önemlilerinden biri de evlilik tazminatıdır. Bu tazminat 1475 sayılı İş Kanunu madde 14 te düzenlenmiştir. Esasından iş hukukunda bu isimde bir tazminat yoktur. Bu tazminat türü, kıdem tazminatına evlilik sebebiyle hak kazanılmasıdır. Normal şartlarda kıdem tazminatını almaya hak kazanmak için yaş, çalışma süresi gibi birtakım şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Nitekim kanun koyucu kadınlar açısından pozitif ayrımcılık durumu gözeterek evlilik sebebiyle bu tazminata hak kazanmalarını sağlamıştır. İş akitlerinin feshi durumunda kıdem tazminatıyla birlikte karşımıza çıkan diğer bir tazminat türü ise ihbar tazminatı dır. Fakat kanun koyucu bu ayrıcalığı sadece kıdem tazminatı açısından düzenlemiştir.
İçindekiler
Evlilik Tazminatı Şartları
Evlilik tazminatı alabilmek açısından kanun koyucu birtakım şartlar öngörmüştür. Bu şartlar 1475 sayılı iş kanunu 14. Maddede düzenlenmiştir. İlgili kanun maddesine göre;
…kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
Kanun koyucu öncelikle çalışan işçinin kadın işçi olması şartını aramıştır. Bu sebeple erkek işçiler bu tazminata hak kazanamamaktadır. Kanun koyucu ikinci olarak kadının çalıştığı işte en az 1 yıllık kıdeminin(çalışmasının) olması gerektiğini belirtmiştir. Zira evlilik tazminatı olarak bilinen tazminat aslında kıdem tazminatı olduğu için en az 1 yıllık çalışma yapılması bu tazminata hak kazanabilmesi açısından aranan diğer bir şarttır.
Bunun yanında kanun koyucu çalışan kadınların evlendikten sonra 2 halde işten ayrılmaları sebebiyle bu tazminata hak kazanabileceklerini düzenlemiştir. Bunlardan ilki çalışan kadın evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde işten ayrılmasıdır. Bu 1 yıllık süre hak düşürücü nitelikte olduğu için şayet çalışan kadın bu süreyi aşarsa artık bu haktan faydalanamayacaktır. İkinci hal ise çalışan kadının evlendikten sonra ki 1 yıl içinde vefat etmesidir. Bu durumda kıdem tazminatına (evlilik tazminatı) yine hak kazanılabilecektir. Fakat bu durumda kıdem tazminatını vefat edenin mirasçıları işverenden talep edeceklerdir.
Son olarak belirtmekte fayda vardır ki; kanun koyucu evliliğin resmi nikahlı evlilik olması gerektiğini belirtmiştir. Bu sebeple imam nikahlı yapılan evliliklerde çalışan kadın işçiler bu tazminata hak kazanamayacaktır.
Evlilik Tazminat Miktarı
1475 sayılı İş Kanunu madde 14’te tazminatın miktarının ne olacağı düzenlenmiştir. İlgili kanun maddesine göre ‘’hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.’’ Denilmiştir. Buna göre çalışan kadın işçinin bu tazminatı aslında kıdem tazminatının miktarı olup, sadece son çalıştığı yıldaki gün sayısı yıllık çalışma gün sayısına oranlayıp bu oran ile üzerinden 1 yıllık kıdem tazminatı miktarı çarpılıp çıkan miktar eklenecektir. Her bir yıllık kıdem tazminatı miktarı ise 30 günlük işçinin brüt maaşıdır.
Konuyu bir örnekle açıklamak gerekirse 2020-tl asgari ücret alan bir işçinin brüt maaşı 2558 tl dir. 3,5 yıl asgari ücretle çalışan kadın işçi evlilik sebebiyle süresinde iş akdini fesheder ve evlilik tazminatı talep ederse alacağı tazminat miktarı; 2558 × 3 + 2558 × ½ = 8953 tl dir
Evlilik Tazminatında İspat
Evlilik tazminatını alabilmek açısından; evlenen kadın evlilik cüzdanının bir suretini işten ayrılırken, istifa dilekçesine eklemeli ve kıdem tazminatı isteğini dilekçesinde belirterek işverenine başvurmalıdır. Bu noktada evlilik tarihi üzerinden 1 yıllık sürenin geçmemesi çok önemlidir.
Zira evlilik cüzdanın üzerinde yazan tarihten başlamak üzere 1 yıl içinde başvurunun yapılmaması evlilik tazminatı hakkının kaybına neden olmaktadır. Ayrıca istifa dilekçelerinin bir örneğini (işveren tarafından alındı yapıldığı örneğini) işçilerin elinde bulundurmaları bu tazminatın ispatı açısından çok önemlidir. İspat açısından en güvenilir yöntem ise evlilik sebebiyle istifa ve evlilik tazminatı dilekçenin noter kanalıyla işverene gönderilmesidir.
Zira bazı işverenler diğer tazminat türlerinde olduğu gibi bu tazminatı ödememek için türlü girişimlerde bulunmaktadır. Bu durumda işçiler, işverenine karşı dava açarak evlilik tazminatına hak kazandıklarını ispat etmeleri gerekmektedir.
