Emeklilik tazminatı nedir? İş hukuku sigortalı olarak çalışan işçiye kanun koyucu birtakım haklar sağlamıştır. Bu haklardan en önemlilerinden biri de emeklilik tazminatıdır. Bu tazminat 1475 sayılı İş Kanunu madde 14 te düzenlenmiştir. Esasında iş hukukunda bu isimde bir tazminat yoktur. Bu tazminat türü, kıdem tazminatına emeklilik sebebiyle hak kazanılmasıdır. Normal şartlarda kıdem tazminatını almaya hak kazanmak için yaş, çalışma süresi, haksız bir şekilde işten çıkarılma gibi birtakım şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Nitekim kanun koyucu işçilerin emekli olup, işten ayrılmaları sebebiyle bu tazminata hak kazanmalarını sağlamıştır. İş akitlerinin feshi durumunda kıdem tazminatıyla birlikte karşımıza çıkan diğer bir tazminat türü ise ihbar tazminatı olmaktadır. Fakat kanun koyucu bu ayrıcalığı sadece kıdem tazminatı açısından düzenlemiştir.
İçindekiler
Emeklilik Tazminatı Şartları
Emeklilik tazminatı alabilmek açısından kanun koyucu birtakım şartlar öngörmüştür. Bu şartlar 1475 sayılı iş kanunu 14. Maddede düzenlenmiştir. İlgili kanun maddesine göre;
‘’506 Sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81 inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle, Feshedilmesi ……….. işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.’’
Kanun koyucu ilk olarak işçinin yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlamış olmasını yani emekli olmaya hak kazanmış olmasını aramaktadır. İkinci olarak ise emeklilik sebebiyle işten ayrılması yani istifa etmesi şartını aramıştır. Son olarak ise emeklilik sebebiyle istifa eden işçinin çalıştığı işte en az 1 yıllık kıdeminin(çalışmasının) olması gerektiğini belirtmiştir. Zira emeklilik tazminatı olarak bilinen tazminat aslında kıdem tazminatı olduğu için en az 1 yıllık çalışma yapılması bu tazminata hak kazanabilmesi açısından aranan diğer bir şarttır.
Emeklilik Tazminatı Miktarı
1475 sayılı İş Kanunu madde 14’te emeklilik tazminatı miktarının ne kadar olacağı düzenlenmiştir. İlgili kanun maddesine göre ‘’hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.’’ denilmiştir. Buna göre çalışan işçinin bu tazminatı aslında kıdem tazminatının miktarı olup, sadece son çalıştığı yıldaki gün sayısı yıllık çalışma gün sayısına oranlayıp bu oran ile üzerinden 1 yıllık kıdem tazminatı miktarı çarpılıp çıkan miktar eklenecektir. Her bir yıllık kıdem tazminatı miktarı ise 30 günlük işçinin brüt ücretidir.
Konuyu bir örnekle açıklamak gerekirse 2020-tl asgari ücret alan bir işçinin brüt maaşı 2558 tl dir. En son işyerinde 3,5 yıl asgari ücretle çalışmış olan işçi emeklilik sebebiyle iş akdini fesheder ve emeklilik tazminatı talep ederse alacağı tazminat miktarı; 2558 × 3 + 2558 × ½ = 8953 tl dir
Emeklilik Tazminatında İspat
Emeklilik tazminatını alabilmek açısından; işçi SGK dan alacağı emeklilik koşullarını sağladığını gösteren belgenin ve emekli (yaşlılık) aylığının bağlanması için SGK’ya başvuru yaptığı belgenin bir suretini işten ayrılırken, istifa dilekçesine eklemeli ve emeklilik sebebiyle kıdem tazminatı isteğini dilekçesinde belirterek işverenine başvurmalıdır. Ayrıca istifa dilekçesinin ve eklerinin bir örneğini (işveren tarafından alındı yapıldı örneğini) işçilerin elinde bulundurmaları bu tazminatın ispatı açısından çok önemlidir. İspat açısından en güvenilir yöntem ise emeklilik sebebiyle istifa ve emeklilik tazminatı dilekçenin noter kanalıyla işverene gönderilmesidir. Zira bazı işverenler diğer tazminat türlerinde olduğu gibi bu tazminatı ödememek için türlü girişimlerde bulunmaktadır. Bu durumda işçiler, işverenine karşı dava açarak emeklilik tazminatına hak kazandıklarını ispat etmeleri gerekmektedir.
Bu gibi durumlarda tecrübeli bir iş davası avukatı ile davanın yürütülmesi ve istenilen sonuçların alınması bakımından önem arz etmektedir.
