Asliye hukuk mahkemesi nedir? Mal varlığı ve şahıs varlığına ilişkin özel hukuk uyuşmazlıklarına bakmakla görevli genel mahkemedir. Ancak özel hukuk uyuşmazlıklarının tamamı bu mahkemede görülmemektedir. Aksine kanunlarda düzenleme bulunmadıkça bu mahkemenin özel hukuk uyuşmazlıklarına bakacağı belirtmiştir. Eğer ki aksine düzenleme varsa bu takdirde kanunla belirtilen mahkeme görevli olmaktadır.
Bununla birlikte özel hukuk uyuşmazlıklarına sulh hukuk mahkemesi, asliye ticaret mahkemesi, tüketici mahkemesi, aile mahkemesi, iş mahkemesi gibi benzer mahkemelerde bakabilmektedir. Asliye hukuk mahkemesi tek hakim tarafından yönetilmektedir.
Asliye Hukuk Mahkemeleri, Hukuk Muhakemeleri Kanunun 2. Maddesi ile düzenlenmiştir. İlgili madde şu şekildedir.
| Asliye hukuk mahkemelerinin görevi MADDE 2-
(1) Dava konusunun değer ve miktarına bakılmaksızın malvarlığı haklarına ilişkin davalarla, şahıs varlığına ilişkin davalarda görevli mahkeme, aksine bir düzenleme bulunmadıkça asliye hukuk mahkemesidir. (2) Bu Kanunda ve diğer kanunlarda aksine düzenleme bulunmadıkça, asliye hukuk mahkemesi diğer dava ve işler bakımından da görevlidir. |
İçindekiler
Asliye Hukuk Mahkemesinin Baktığı Davalar Nelerdir
Asliye hukuk mahkemesi birçok davaya bakmaktadır. Bununla birlikte işbu mahkemenin baktığı davalara örnek vermekte fayda vardır;
- Tapu iptal ve tescil davası
- Ecrimisil davası
- Şufa davası
- Maddi manevi tazminat davaları
- İsim değiştirme ve soyadı değişikliği davası
- Babalık davası
- Soybağının reddi davası
- Menfi tespit davası
- İstirdat davası
- Muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davası
- Kamulaştırmasız el atma davası
- Tenkis davası
- Mirastan men etme davası
- Mirastan men etmenin iptali davası
- İtirazın iptali davası
- Alacak davası
- Tapuya şerh verilmesi ve şerhin kaldırılması davası
- Vasiyetnamenin iptali davası
- Derneğin feshi davası
- Dernek genel kurulunun iptali davası
- Haksız fiile dayalı tazminat davaları
- Geçit hakkı davası
Asliye hukuk mahkemelerinin baktığı davalar tespit edilirken; öncelikle uyuşmazlığın mal varlığı veya şahıs varlığına ilişkin bir özel hukuk uyuşmazlık olup olmadığına bakılacaktır. Eğer uyuşmazlık buna ilişkin ise; kanunla bu uyuşmazlıkta görevli mahkemenin asliye hukuk mahkemesi dışında bir mahkeme olacağı yönünde bir belirleme yapılıp yapılmadığına bakılacaktır. Eğer ki belirleme yapılmamışsa bu takdirde asliye hukuk mahkemeleri görevlidir denilecektir.
Asliye Hukuk Mahkemesinde Davalar Nasıl Görülür
Asliye hukuk mahkemesi nezdinde görülecek davalarda öncelikle dilekçeler aşaması tamamlanır. Dilekçeler aşaması tamamlandıktan sonra mahkeme ön inceleme duruşması için taraflara tebligat çıkarır. Gelecek tebligatın için duruşma gün ve saatinin yanında mahkemenin, ihtaratları ve ara kararları da olur.
Ön inceleme duruşmasında hakim taraflara sulh olup olmadıklarını sorar. Eğer ki taraflar arasında sulh yok ise taraflar arasında ki uyuşmazlığı belirler. Yine hakim tarafların ilk itirazları hususunda ön incelemede karar verebilir. Ön inceleme aşaması yeni duruşma günü tayini ile sona erer.
Sonraki duruşmalar da tanık dinlenmesi, bilirkişi raporu alınması, delillerin değerlendirilmesi, keşif vs. işlemler yapılarak mahkeme uyuşmazlık hakkında karar verir. Akabinde mahkeme kararına karşı sırasıyla istinaf ve temyiz kanun yollarına başvurulabilir.
Av. Ömer ERKUŞ
