Adli para cezası nedir? Türk ceza kanununa göre, suç teşkil eden fiili işlediği sabit olan sanığa mahkeme tarafından hapis cezası, adli para cezası veya güvenlik tedbiri uygulanması kararı verilebilmektedir. Adli para cezaları sanık tarafından işlenen suçun yaptırımı olarak yine sanık tarafından devlet hazinesine ödettirilen paradır.
Adli para cezası Türk ceza kanunu md.52/1’de şu şekilde düzenlenmiştir. İlgili kanun maddesine göre;
- Mahkeme tarafından hükmedilmesi gereken bir cezadır. Mahkeme dışında başkaca kurumlar tarafından bu cezaya hükmedilemez.
- Bu ceza 5 günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde 730 günden fazla olamaz ve cezanın kaç gün olacağını hakim belirler.
- 5 gün ile 730 gün arasında belirlenen ceza gün sayısı ile hakimin günlük belirlediği para miktarı çarpılır
- Bu suretle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesi gerekir.
Kamu kurumlarının hükmettikleri para cezaları ise idari para cezası yaptırımıdır. Mahkemeler dışında devletin diğer kurumlarının hükmettiği para cezaları bu kapsamda değerlendirilmektedir. İdari para cezasının en önemli özelliği ise suç karşılığında verilen bir ceza olmadığı için ödenmediği zaman hapis cezasına yaptırımıyla karşı karşıya kalınmaz.
İçindekiler
ADLİ PARA CEZASI NASIL HESAPLANIR?
TCK md.52/1’e göre adli para cezaları için gün olarak belirlenen skala; cezanın 5 günden az olmaması ve 730 günden fazla olmamasıdır. Bu şekilde hakim tarafından belirlenen tam gün sayısı ile yine hakim tarafından bir güne tekabül eden ödeme miktarının belirlenip birbiriyle çarpılması sonucu ödenecek olan adli para cezası miktarı belirlenmektedir.
Bir gün için belirlenen ödeme miktarının ne kadar olduğu konusunda da yine aynı maddenin 2. Fıkrasında belirlenmiştir. Buna göre bir gün için en az 20 TL, en fazla ise 100 TL olarak belirlenebilir. Miktarın belirlenmesi konusunda hakim, kişinin ekonomik durumunu ve diğer şahsi hallerini göz önünde bulundurarak karar verir. Hükümde paranın ne zaman ödeneceğini hakim belirtir. Bu süre hükmün kesinleşmesinden itibaren 1 yılı geçemez. Hakim ayrıca kişinin ekonomik durumuna göre cezanın taksitler halinde ödenmesine de karar verebilir. Buna ilişkin karar verildiği takdirde taksit süresi iki yılı geçemez ve taksit miktarı dörtten az olamaz.
ADLİ PARA CEZASI ÖDENMEZSE NE OLUR?
Hükümlü tarafından adli para cezası ödenmezse kural verilen cezanın hapis cezasına çevrilmesi olmakla birlikte ödeme yapmayan kişiye hapis cezası yerine kamuya yararlı bir işte çalışması da teklif edilir. Burada prosedür şu şekilde işler. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un (CGTİHK) 106. maddesine göre; Cumhuriyet savcısı tarafından kişiye ödeme emri tebliğ edilir ve ödeme emrinde adli para cezasını 30 gün içinde ödemesini aksi takdirde adli para cezasının hapis cezasına çevrileceği ihtar olunur. Ayrıca aynı ödeme emrinde kişiye ödeme yapmaması halinde hapis cezası yerine kamuya yararlı bir işte çalışma yapabileceği teklifinde de bulunulur.
- Kişi ödeme emrini tebliğ aldıktan sonra 30 gün içinde cezasını öderse cezasını infaz etmiş sayılır ve adli para cezaları hapis cezasına çevrilmez.
- Kişi ödeme yapmaz ve kamuya yararlı bir işte çalışmayı da kabul etmezse hükümlü adli para cezasında ki gün sayısı kadar hapis cezası yatar ve burada koşullu salıverilme hükümleri uygulanmaz.
- Hükümlü tarafından adli para cezası ödenmezse ve hükümlü kamuya yararlı bir işte çalışmayı kabul ederse her çalıştığı 2 saat için 1 günlük hapis cezası silinir ve adli para cezasındaki günü çalışarak bitirip cezasını bu şekilde infaz edebilir. Ayrıca burada ilgili kanun uyarınca hükümlü günde 8 saatten fazla çalıştırılamaz.
- Kişi kamuya yararlı işte çalışmayı kabul edip çalışmaya başladıktan sonra çalışma yükümlülüklerine aykırı davranır veya çalışmayı bırakırsa çalıştığı saate tekabül eden gün adli para cezasında ki günden mahsup edilir ve kişiye kalan süre kadar hapis cezası yatırılır. Çevrilen hapis cezası için yine koşullu salıverilme hükümleri burada uygulanmaz.
Kişi hapse girdikten sonra adli para cezaları ödenirse tahliye edilir. Ayrıca hükümlüye adlii para cezası sebebiyle 3 yıldan fazla hapis cezası verilemez. Birden fazla adli para cezasının hapis cezasına çevrilmesi halinde de hapis cezası toplamda 5 yılı geçemez.
Adli Para Cezası Kararına İtiraz ve İstinaf
Adli para cezası kararına itiraz edilmesi hukuken sadece bir durumda mümkündür. Bu durum hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına (HAGB) karar verilmiş adli para cezaları için geçerlidir. Zira HAGB kararları ceza muhakemesi kanunu madde 231 gereği itiraz kanun yoluna tabi tutulmuştur.
Adli para cezalarına HAGB kararı verilmemesi halinde itiraz edilmesi sadece istinaf kanun yoluna başvurarak mümkün olmaktadır. Kanun koyucu ceza muhakemeleri kanunu madde 272’ye 2011 yılında getirdiği düzenleme ile;
- 3000 TL’den (üç bin türk lirasından) fazla adli para cezalarının istinaf edilebileceğini
- Hapis cezasından çevrilen adli para cezaları miktarına bakılmaksızın istinaf edilebileceğini belirtmiştir.
Buna karşılık adli para cezalarına karşı temyiz kanun yoluna başvurulması hukuken mümkün değildir.
Adli Para Cezası Ertelebilir mi veya Adli Para Cezasına Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Uygulanabilir mi?
Hapis cezası ile adli para cezasının birbirinden ayrıldığı en önemli nokta burada karşımıza çıkmaktadır. Cezanın ertelenmesi müessesesi, kanunda da belirtildiği üzere sadece hapis cezalarını kapsayacak şekilde uygulanabilmektedir. Bu yüzden adli para cezalarının ertelenmesi söz konusu değildir. Şayet kişinin aldığı hapis cezası, kanundaki birtakım şartların sağlanması üzerine seçenek yaptırım olarak adli para cezasına çevrilse bile yine de ertelenemez.
Mahkemece adli para cezası kararı verildikten sonra adli para cezasına hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı uygulanabilmesi mümkündür. Bu duruma Ceza Muhakemeleri Kanunu madde 231/6 miktarına bakılmaksızın adli para cezalarına HAGB kararının uygulanabileceğini belirtmiştir. Bu durumun tek istisnası mahkemece hapis cezasından çevrilmiş olan adli para cezalarına HAGB kararı uygulanamayacaktır.
Daha çok bilgi için Kadıköy avukat ile görüşerek detaylı bilgi alabilirsiniz.
